Η Γνωστή-Άγνωστη αντίσταση στη χούντα

1967

Απρίλιος

Η επιβολή του πραξικοπήματος αντιμετωπίζεται με δυναμικές εκδηλώσεις σε δυο σημεία της Ελλάδας. Στα Γιάννενα, διαδήλωση φοιτητών καταλήγει σε "ανταρτοπόλεμο" με την αστυνομία και συλλήψεις. Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μαζική διαδήλωση οργανωμένη από τοπικά στελέχη της ΕΔΗΝ και των Λαμπράκηδων καταλήγει σε συγκρούσεις με την αστυνομία και το στρατό, με έναν τουλάχιστον τραυματία από σφαίρα (Α.Τσαγκαράκης) και 30 συλλήψεις.

Πρώτα θύματα της δικτατορίας: η Μαρία Καλαβρού κι ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής (21/4). Στις 25/4, σκοτώνεται εν ψυχρώ από αστυνομικό στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, μπροστά στα μάτια εκατοντάδων συλληφθέντων συντρόφων του, ο πολιτικός κρατούμενος Παναγιώτης Ελλής.

Αντιδικτατορικό μήνυμα του Μ. Θεοδωράκη (23/4), συνέντευξη στην παρανομία του ΓΓ της Ομοσπονδίας Τύπου, Τ. Δήμου, προς τους ξένους δημοσιογράφους (25/4). Χωριστές συσκέψεις στελεχών του κεντρώου χώρου και αγωνιστών της αριστεράς που διέφυγαν τη σύλληψη καταλήγουν στην ίδρυση των πρώτων αντιστασιακών οργανώσεων. Στελέχη της ΕΚ και της ΕΔΗΝ συστήνουν (23-24/5) το "Εθνικό Κίνημα Δημοκρατικής Αντιστάσεως" (ΕΚΔΑ), κεντροαριστεροί διανοούμενοι του Ομίλου Παπαναστασίου" συγκροτούν στα τέλη του μήνα τη "Δημοκρατική Άμυνα" (ΔΑ), μια ομάδα Λαμπράκηδων (Μ. Θεοδωράκης, Α. Μανωλάκος, Χρ. Μίσσιος, Γ. Βότσης, Θ. Μπανούσης) ιδρύουν στις 30/4 το Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΜ).

Μάιος

Επαφές ανάμεσα στον αρχικό πυρήνα του ΠΜ και στελέχη της ΔΝΛ και της ΕΔΑ που έχουν περάσει στην παρανομία (Μπ. Δρακόπουλος, Κ. Φιλίνης, Α. Μπριλλάκης) για τη συγκρότηση του αντιστασιακού μηχανισμού. Μετονομασία του ΠΜ σε "Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο" (ΠΑΜ) και κυκλοφορία του πρώτου φύλλου της εφημερίδας του, "Νέα Ελλάδα". Ρίψη αντιδικτατορικών προκηρύξεων σε συνοικίες της Αθήνας και τα Χανιά.

Αρχίζουν οι καταδίκες για αντιδικτατορική δράση από τα Έκτακτα Στρατοδικεία, μέσα στην απόλυτη σιγή που διασφαλίζει η προληπτική λογοκρισία. Πληροφορίες για 13 καταδίκες φοιτητών στα Γιάννενα και 3 πολιτών στη Λαμία για "εξύβριση του Βασιλέως", 4 καταδίκες στη Δράμα και τις Σέρρες για αναγραφή συνθημάτων σε τοίχους, 11 στην Κοζάνη, 32 στη Θεσ/νίκη και 10 στην Αθήνα για διανομή προκηρύξεων. Στο χωριό Μεσσοράχη Σερρών, συλλαμβάνεται ο 12χρονος Αλ. Μουμτζής για αναγραφή της λέξης `ΕΔΑ' σε πινακίδα των ΤΕΑ - καθώς κι ο πατέρας του, σαν υπεύθυνος (13/5). Στις 24/5 ξεβράζεται στη Ρόδο το πτώμα του Νικηφόρου Μανδηλαρά, αγνοούμενου από τις 18/5.

Ιούνιος

Σύλληψη, στις αρχές του μήνα, 9 κατοίκων των χωριών Σέλλια και Σουρή του ν. Χανίων, "ενώ επραγματοποίουν παράνομον κομμουνιστικήν συγκέντρωσιν". Ρίψη προκηρύξεων στην Αθήνα απ' το ΕΚΔΑ καταλήγει επίσης σε αρκετές συλλήψεις (9-11/6).

Ιούλιος

Έκρηξη βόμβας των Δημοκρατικών Επιτροπών Αντιστάσεως (ΔΕΑ) στην πλατεία Συντάγματος (6/7), μετάδοση μηνυμάτων του ΠΑΜ από δύο μαγνητόφωνα τοποθετημένα σε μπαλκόνι της οδού Πανεπιστημίου 65 (27/7). Σύλληψη στη Θεσ/νίκη 5 κομμουνιστών νέων που έγραφαν στους τοίχους αντιδικτατορικά συνθήματα (7/7). Εξάρθρωση στα Χανιά ομάδας του ΠΑΜ (27/7) και καταδίκη της (27/7) από το Έκτακτο Στρατοδικείο: Π. Μπριλλάκης (8,5 χρόνια), Α. Αρχοντάκης (7), Α. Γκαζής (4,5), Ι. Ζερβουδάκης, Ν. Αγγελάκης, Μ. Καλατζαντωνάκης.

Οι αρχές φροντίζουν να εντείνουν την επαγρύπνησή τους. "Συνελήφθη ο Γ. Ράλλης εις την οικίαν του, όπου παρά την δοθείσαν ρητήν διαβεβαίωσιν προς τον Υπουργόν Δημοσίας Τάξεως ότι θα παραμείνει μακράν πάσης πολιτικής δραστηριότητος, συνεδρίαζε παρανόμως άνευ αδείας μετά 15 ακόμη προσώπων", διαβάζουμε στις εφημερίδες της 30ης Ιουλίου.

Αύγουστος

Μήνας έντονης δραστηριότητας του ΠΑΜ σε Αθήνα και Θεσ/νίκη. Πανό ξεδιπλώνεται απ' το ξενοδοχείο "Ομόνοια", αδειάζοντας στο δρόμο χιλιάδες αντιδικτατορικά τρικ (1/8). Φλογισμένη επιγραφή της ίδιας οργάνωσης στην Α. Τούμπα κοντά σε στρατιωτική δεξίωση (4/8). Μαγνητόφωνα μεταδίδουν συνθήματα στην πλατεία Συντάγματος και το Μαρούσι, αντιδικτατορικό πάνω κρεμιέται πίσω από τα γραφεία της Ολυμπιακής (23/8). Στις 19/8, μια δωδεκάδα νέοι του ΠΑΜ πραγματοποιούν διαδήλωση-αστραπή στην Ερμού, μοιράζοντας προκηρύξεις και φωνάζοντας συνθήματα. Κυκλοφορούν οι ιδρυτικές διακηρύξεις του Αντιδικτατορικού Εργατικού Μετώπου (ΑΕΜ) και της ΔΑ.

Εκρήξεις βομβών των ΔΕΑ: σε δοχείο απορριμμάτων μπροστά στο "Χίλτον" την ώρα επίσημης δεξίωσης για τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκωβο (3/8), σε πεζοδρόμια των οδών Πύθωνος (13/8) και Κότσικα (15/8) της Κυψέλης. Στις 5/8 ανακαλύπτεται στην οδό Αναγνωστοπούλου ωρολογιακός μηχανισμός που δεν είχε εκραγεί.

Σύλληψη του Μ. Θεοδωράκη (21/8), σηματοδοτεί το πρώτο χτύπημα κατά του ΠΑΜ στην Αθήνα. Δίκη 35 μελών του ΕΚΔΑ χωρίς την παρουσία δημοσιογράφων και καταδίκες: Σ. Πεπονής, Α. Λιβάνης & Π. Κατσικόπουλος (από 9 χρόνια), Κ. Ανδρουτσόπουλος & Π.Κρητικός (5), άλλοι 26 σε μικρότερες ποινές (23-25/8). Καταδίκη 14 μελών του ΠΑΜ στη Θεσ/νίκη στις 31 Αυγούστου. Με τη φόρα που έχουν πάρει, οι στρατοδίκες καταδικάζουν στις 16/8 τον Ευ. Αβέρωφ σε 5 χρόνια για "παράνομη συγκέντρωση" στο σπίτι του. Με προσωπική παρέμβαση του πρωθυπουργού Κόλλια, που σπεύδει την επομένη να διορθώσει την "παρεξήγηση", του απονέμεται χάρη στις 24/8.

Σεπτέμβριος

Δολοφονία από αστυνομικούς του Γιάννη Χαλκίδη, στελέχους του ΠΑΜ Νέων, στη Θεσ/νίκη -σε ανταλλαγή πυροβολισμών, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή- και σύλληψη των συντρόφων του, Γρ. Παντή και Φ. Χατζηγιάννη (5/9). Επτά διαδηλωτές της 21ης Απριλίου στο Ηράκλειο δικάζονται και καταδικάζονται από το Στρατοδικείο Χανίων σε ποινές 0,5-3 χρόνων (11/9). Εκρήξεις βομβών στο προαύλιο του Αρείου Πάγου, πίσω απ' τη Στρατ. Λέσχη και στον Εθνικό Κήπο (25/9), στον ΟΤΕ της Σταδίου και στον κήπο του Μουσείου (30/9). Για λόγους ασφαλείας, τα εναπομείναντα μέλη του ΕΚΔΑ μετονομάζουν την οργάνωσή τους σε ΔΕΚΑ (Δημοκρατικό Εθνικό Κίνημα Αντιστάσεως).

Οκτώβριος

Δηλώσεις Παττακού στους ξένους ανταποκριτές "σχετικώς με μεμονωμένας τινάς ενεργείας εις την πρωτεύουσαν και συγκεκριμένως εις τας εκρήξεις αυτοσχεδίων κροτίδων" (3/10): "Αι ενέργειαι αύται υποθάλπτονται από πράκτορας ξένων Δυνάμεων και οφείλονται εις την αναπτυσσομένην δραστηριότητα των Ελλήνων κομμουνιστών εις το εξωτερικόν. Η Ελλάς έχει φιλίαν με όλους και ουδένα ενοχλεί εις το εξωτερικόν. Εντούτοις, οι ξένοι συνεχώς επεμβαίνουν εις τα εσωτερικά μας και προσπαθούν να διατηρούν τον ελληνικόν Λαόν διηρημένον, ίνα ούτω παραμένη υπανάπτυκτος και συνεπώς εκμεταλλεύσιμος υπό τούτων. Πάντως, ουδείς πρόκειται να διαφύγη εκ των δρώντων αντεθνικώς, όλοι θα δώσουν δε λόγον των πράξεών των".

Εκρήξεις βομβών στο ΡΧ της Συγγρού (16/10), την Καραγεώργη Σερβίας (30/10), το Υπουργείο Οικονομικών. Βομβιστικές ενέργειες στην Κρήτη. Ανακάλυψη αυτοσχέδιων μηχανισμών που δεν είχαν εκραγεί στην πλατεία Κολωνακίου (20/10), πίσω από την Εθνική Βιβλιοθήκη (21/10), μέσα στο Αρσάκειο Δικαστικό Μέγαρο (23/10), μπροστά στο υποκατάστημα της Εθνικής στην Κυψέλη (25/10).

Σύλληψη των πρώτων μελών της ΔΑ: Κ. Σοφούλης, Γ. Νοταράς, Χ. Πρωτοπαππάς, Χ. Ντόλκας, Κ. Τσακαρέστος (23/10). Εξάρθρωση των ΔΕΚΑ, ύστερα από ανακάλυψη όπλων και πομπών στο σπίτι του Αγ. Κουτσόγιωργα. Μαζική δίκη 38 νέων στην Αθήνα με τον ν.509 κι εννιά καταδίκες: Π. Δημητρίου (20 χρόνια), Α. Χρυσικός (17), Γ. Γληνός (17), Α. Σωτηράκος (17), κά.

Νοέμβριος

Περίπου 200 συλλήψεις στην Κρήτη (6/11), εξαρθρώνουν την οργάνωση Δημοκρατική Αντίσταση Κρήτης (ΔΑΚ) που τοποθετούσε βόμβες. Άγριος βασανισμός του Φ.Ι ωαννίδη και παραπομπή 29 ατόμων στο Έκτακτο Στρατοδικείο.

Μεγάλες δίκες του ΠΑΜ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με 31 και 41 κατηγορούμενους αντίστοιχα. Εικοσιμία καταδίκες στην πρώτη (15-21/11): Κ. Φιλίνης και Ι. Λελούδας σε ισόβια, Ι. Παπαηλιόπουλος (15 χρ), Α. Παπανικόλα (12), Σ. Ακρίτα (10), Κ. Λειβαδίτης (5), Η. Μπεντζέλος (5), κά. Εικοσιτέσσερις στη δεύτερη ( 17-26/11): Χρ. Μόσχος και Κ. Βέρρος σε ισόβια, Γ. Παντής, Φ. Χατζηγιάννης και Κ. Κωσταντικάκης σε 20 χρόνια, Ε. Αλεπίδης (18), Ι. Λαζαρίδης (15), Γ. Κίσσας ( 15), Α. Σαπουντζή (14), Κ. Παπαδόπουλος (14), κά.

Πανό για τα 50 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης ξεδιπλώνεται στις 7/11 απέναντι από το Δημαρχείο της Αθήνας. 30 συλλήψεις νέων στους γύρω δρόμους. Πρώτη βόμβα της ΔΑ, στην οδό Αδμήτου (7/11). Εκρήξεις βομβών των ΔΕΑ σε δρόμους της Καλλιθέας (9,10 και 20/11) και μέσα στο Υπουργείο Βιομηχανίας (24/11), με υλικές ζημιές. Ανακάλυψη αυτοσχέδιων μηχανισμών που δεν είχαν εκραγεί στο Κολωνάκι (16/11) και το άγαλμα του Τρούμαν (18/11). Έκρηξη βόμβας στη στέγη κτιρίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης στα Χαυτεία (30/11), έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο της διερχόμενης Αικατερίνης Μυλωνά.

Δεκέμβριος

Επικήρυξη των Θ. Νίκα, Δ. Δαρειώτη και Σωτ. Αναστασιάδη με 100.000 δρχ. ως "ληστών-δυναμιτιστών" (4/12). Αντιδικτατορικά συνθήματα σε μαζική φοιτητική συγκέντρωση στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, χωρίς η αστυνομία να επέμβει. Ιδρυση της αντιδικτατορικής οργάνωσης "Ρήγας Φεραίος" (ΡΦ), που κυκλοφορεί την πρώτη της προκήρυξη στις 15/12, από φοιτητές του ΠΑΜ. Σύλληψη και κτηνώδης βασανισμός της φοιτήτριας Μ.Καλλέργη (16/11). Γενική αμνηστία με την ευκαιρία της αποτυχίας του βασιλικού κινήματος της 13ης Δεκεμβρίου, εξαιρεί τα μέλη των αριστερών αντιστασιακών ομάδων (23/12).

Εκρήξεις βομβών στο Κολωνάκι (14/12) και την Κυψέλη (25/12).

(Ελευθεροτυπία, 21/4/1997)

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ   1967  1968  1969  1970  1971  1972  1973  1974