ΟΙ "ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΙ" ΤΩΝ ΜΜΕ

Ο ρατσισμός και οι υψηλοί προστάτες 

1.   2.   3.

Τέλος (δημοκρατικής) εποχής 

Αν πιστέψουμε τους ίδιους και τους "πλουραλιστές" συνοδοιπόρους τους, οι θιασώτες του εγχώριου ναζισμού και ρατσισμού βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εκστρατεία "φίμωσης" των ίδιων και των ιδεών τους. Παρά τις επαγγελίες τους για ένα μέλλον όπου οι αντιφρονούντες δε θα έχουν όχι μόνο την παραμικρή δυνατότητα έκφρασης αλλά ούτε καν το δικαίωμα στη ζωή, η δημοκρατία οφείλει να σεβαστεί το δικό τους δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου. Αρκεί ωστόσο να ρίξει κανείς μια ματιά στις σχετικές τηλεοπτικές εκπομπές, για να καταλάβει ότι στη χώρα μας το πρόβλημα τίθεται με πολύ διαφορετικούς όρους: το ζήτημα δεν είναι η όποια ελευθερία έκφρασης των ναζί, αλλά η πανηγυρική ανάδειξή τους σε φορείς μιας ακόμα άποψης - περιβεβλημένης, μάλιστα, κάποτε και με ένα ιδιάζον συμβολικό βάρος.
Χαρακτηριστική μπορεί να θεωρηθεί η εκπομπή "Τέλος Εποχής" του Ι.Κ.Πρετεντέρη (10/4/95). Προσκεκλημένοι ήταν ο Θόδωρος Πάγκαλος, ο Χρήστος Γιανναράς, ο Κώστας Πλεύρης και ο φίρερ της "Χρυσής Αυγής" Νίκος Μιχαλολιάκος. Η εκπομπή έμεινε ιστορική για τον επεισοδιακό τερματισμό της, όταν ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών αποχώρησε από το πλατό κάτω από τα γιουχαϊσματα των παρόντων "Χρυσαυγιτών" και τις διαβεβαιώσεις του Πλεύρη πως "όλος του ο όγκος αξίζει για σαπούνι και τίποτα παραπάνω".
Περισσότερο εντυπωσιακή από τους χουλιγκανισμούς των φασιστοειδών ήταν η στάση του εκσυγχρονιστή οικοδεσπότη της. Οι εισαγωγικές χειραψίες με τους φίρερ της "4ης Αυγούστου" (1) και της "Χρυσής Αυγής" (2) συνοδεύτηκαν από την παρουσίαση των εν λόγω καλεσμένων με τρόπο τόσο "πολιτικά ορθό", που θα ζήλευε οποιοσδήποτε αρχηγός μεγάλου κόμματος: "Ο κ. Μιχαλολιάκος, Γ.Γ. της οργάνωσης `Χρυσή Αυγή', μία οργάνωσις για την οποία κ. Μιχαλολιάκο πρέπει να πούμε συχνά έχει αναφερθεί στον Τύπο ως μία οργάνωσις η οποία πλησιάζει τις νεοφασιστικές ή τις ανάλογες ιδέες. Θα έχετε την ευχέρεια να μας εξηγήσετε τι είναι αυτά ακριβώς εις τα οποία πιστεύετε, για να μπορέσουνε και οι τηλεθεατές να διαμορφώσουνε τη γνώμη τους για όλα αυτά που λέγονται"... Ακολούθησε πλούσια συζήτηση ("ανταλλαγή απόψεων γύρω από την ιστορική αναγκαιότητα της δημοκρατίας", θα τη χαρακτηρίσει κάποια στιγμή ο παρουσιαστής, που φρόντισε πάντως να διευκρινίσει πως ο ίδιος "δεν μετέχει στη συζήτηση" για το αν οι διανοούμενοι είναι "σαπιοκοιλιές" και "το ελληνικό έθνος μεγαλουργεί μόνο υπό μη δημοκρατικά καθεστώτα"!) Ανάμεσα στους αστέρες που διέπρεψαν σ' αυτή την "ανταλλαγή απόψεων" διακρίνουμε τον -αναζητούμενο σήμερα ως πρωτεργάτη της δολοφονικής επίθεσης κατά των 3 νέων του ΝΑΡ- Αντώνη ("Περίανδρο") Ανδρουτσόπουλο, που ανέλυσε τα "εγκλήματα της Δημοκρατίας" (3-4) και τον Χρήστο Παππά, στέλεχος επίσης της "Χρυσής Αυγής", που καλούσε επανειλημμένα τον Θ.Πάγκαλο να ... αυτοκτονήσει (5). Απόλυτα διακριτικός, ο κ. Πρετεντέρης θα περιοριστεί κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής των παραπάνω επιχειρημάτων, σε σποραδικές εκκλήσεις "να πέσει λίγο η ένταση και να συζητήσουμε πολιτισμένα, σαν πολιτισμένοι πολίτες πολιτισμένης χώρας"...
Την ίδια προβολή, ως "έγκριτοι" αναλυτές και ειδήμονες περί των "εθνικών" και άλλων συναφών θεμάτων, απόλαυσαν οι βασικοί κήρυκες του εγχώριου ναζισμού και από τα άλλα μεγάλα κανάλια. Μικρό δείγμα καταγράφεται στα στιγμιότυπα που παραθέτουμε: ο Πλεύρης αναλύει τις απόψεις του περί εθνικισμού στη Λιάνα Κανέλλη και την Αννα Παναγιωταρέα ("Ασπρο-Μαύρο", ΕΤ-1, 30/11/92) (6-7), ο Ν. Μιχαλολιάκος της "Χρυσής Αυγής" και ο Μάκης Βορίδης του "Εθνικού Μετώπου" συζητάνε επί ίσοις όροις με τον Τάκη Παππά για τα εθνικά μας θέματα και την κρίση του πολιτικού μας συστήματος στην εκπομπή του Αλέξανδρου Βέλλιου (Κανάλι 5, 14/11/97) (8-9), ο Πλεύρης διαπρέπει ξανά ως αναλυτής των εθνικών μας θεμάτων, προσκεκλημένος του Θέμου Αναστασιάδη ("Νοκ-Αουτ", ΣΚΑΊ, 9/6/94) (10-11), ο Καψάλης του "Στόχου" και ο "εθνικός ψεκαστής" Βρακάς εξηγούν στον Πάνο Παναγιωτόπουλο τι κρύβεται πίσω από τα νατοϊκά σενάρια για τη Θράκη ("Προφίλ", STAR, 19/10/95) (12-14).

Η μεταμφίεση του ρατσισμού

Τους τελευταίους μήνες, τα κεντρικά δελτία ειδήσεων των καναλιών μετράνε πολύ τα λόγια τους. Δεν περνά βραδιά που να μην ακούσουμε κάποιον από τους τηλεοπτικούς αστέρες που τα παρουσιάζουν να αποκηρύσσει μετά βδελυγμίας τον ξενόφοβο ρατσισμό και τις παραφυάδες του. Η εξέλιξη μοιάζει θετική, καθώς κάποιοι από αυτούς μας είχαν συνηθίσει σε ανοιχτές ξενόφοβες εξάρσεις, ενώ καθημερινά προσέφεραν αφειδώς τα πολύτιμα παράθυρά τους στους πιο ακραίους φορείς του ρατσιστικού μίσους. Σήμερα, τα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης φαίνεται πως ανακάλυψαν τα καλά της πολιτικής ορθότητας και φροντίζουν να συνοδεύουν τα επίμαχα ρεπορτάζ τους με κάποιες ρητές αντιρατσιστικές διακηρύξεις.
Αν, ωστόσο, προσεγγίσουμε με μεγαλύτερη προσοχή το περιεχόμενο των ειδήσεων, θα διαπιστώσουμε εύκολα ότι η ρατσιστική αντιμετώπιση των μεταναστών ζει και βασιλεύει. Βασισμένο στο παλιό -ανοιχτά ρατσιστικό- μοντέλο πληροφόρησης, το σημερινό σχήμα επιτρέπει την αναπαραγωγή του ρατσιστικού λόγου μέσα από τη ρητή καταδίκη του. Εξηγούμαστε: Οσο έντονα κι αν καταγγείλει ο παρουσιαστής τα κρούσματα ξενοφοβίας, όσο κι αν φροντίσει να αποστασιοποιηθεί από τις φασίζουσες θέσεις κάποιων καλεσμένων του, ο ρατσισμός συνεχίζει να έχει το πάνω χέρι, εφόσον δεν αλλάζει η ίδια η συγκρότηση του δελτίου: η επιλογή και ιεράρχηση των ειδήσεων, η ομαδοποίησή τους, ο χρόνος που τους διατίθεται.
Μερικά παραδείγματα μπορούν να εικονογραφήσουν με τον καλύτερο τρόπο αυτό που επιχειρούμε να διατυπώσουμε. Τον περασμένο Μάρτιο, το Παλαιό Κεραμίδι έγινε θλιβερά γνωστό σε ολόκληρη τη χώρα μετά την απόφαση του κοινοτικού του συμβουλίου να απαγορεύσει τη νυχτερινή κυκλοφορία στους Αλβανούς. Το θέμα πήρε απίστευτες διαστάσεις στα δελτία και επί ημέρες αποτέλεσε την πρώτη είδηση. Παρά τις ανεκδιήγητες θέσεις του, ο κοινοτάρχης Βασίλης Κουρκούτας έγινε το τηλεοπτικό πρόσωπο της ημέρας. Οπως κι αν σχολίασαν οι παρουσιαστές την είδηση, ό,τι κι αν μπόρεσαν να αρθρώσουν εκείνοι που κλήθηκαν στα παράθυρα να υπερασπίσουν το αυτονόητο, δηλαδή την ελευθερία κίνησης των μεταναστών, ο κύριος Κουρκούτας και οι αγανακτισμένοι συντοπίτες τους έχυναν κάθε βράδυ το δηλητήριό τους απ' άκρου εις άκρον της χώρας. Δεν θα περνούσε πολύς καιρός και θα ακολουθούσε η Πουλίτσα Κορινθίας και το Γιαννιτσοχώρι Ηλείας. Το πρότυπο είχε βρει μιμητές.
Αλλά εξίσου ρατσιστική είναι και η προβολή του "καλού μετανάστη" και οι μελοδραματικοί τόνοι με τους οποίους επιβραβεύεται η υποτιθέμενη "εξαίρεση", επιβεβαιώνοντας εμμέσως πλην σαφώς το στερεότυπο του παραβατικού ξένου: το μικρό αγοράκι από την Αλβανία που επιστρέφει το πορτοφόλι που βρήκε στο δρόμο γίνεται πρώτη είδηση ακριβώς επειδή η κίνησή του δεν ήταν η αναμενόμενη.
Είναι προφανές ότι όλη αυτή η ειδησεογραφία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην προϋπάρχουσα υποδομή, σε εκείνα τα αλήστου μνήμης "ο δράστης ήταν κατά πάσαν πιθανότητα Αλβανός" της προηγούμενης περιόδου. Εχοντας πια εσωτερικεύσει το φόβο του ξένου, οι τηλεθεατές δύσκολα μπορούν να μεταπειστούν από μια αντίθετη φωνή που θα ακουστεί από το παράθυρο: ο κοινοτάρχης του όποιου Παλιού Κεραμιδιού μιλά μια γλώσσα που τους διδάχθηκε συστηματικά από τα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα τα τελευταία χρόνια. Και δεν είναι μόνον αυτός: Είναι και ο πρόεδρος του "Συλλόγου ληστευθέντων", η άλλη βεντέτα των τηλεοπτικών παραθύρων, που ήρθε να ταράξει τον ύπνο μας, στοιχειώνοντάς τον με κλοπές και διαρρήξεις. Αναρωτηθήκατε ποτέ πόσος τηλεοπτικός χρόνος έχει ίσαμε τώρα διατεθεί στον αδιανόητο αυτόν εκπρόσωπο του μοναδικού είδους συνδικαλισμού που νομιμοποιείται στις ημέρες μας;
"Δεν θα μπορούσα να κάνω εγώ διάλογο μαζί του, αλλά κάποιος πρόεδρος ληστών" είχε δηλώσει προ καιρού ο Γκάζι Καπλάνι, πρόεδρος του "Φόρουμ αλβανικών οργανώσεων και πολιτών" ("Ε" 31/3). Και είχε δίκιο. Ο τηλεοπτικός "διάλογος" είναι εξαρχής υπονομευμένος. Γιατί τα δελτία είναι έτσι συγκροτημένα ώστε να βαφτίζουν είδηση και την παραμικρή κλοπή και να αντιμετωπίζουν ως αόρατη κάθε πρωτοβουλία που στοχεύει στη συνύπαρξη Ελλήνων και ξένων. Περιττό να θυμίσουμε πως ούτε μία κάμερα δεν βρέθηκε να αποτυπώσει τον κοινό χορό Ελλήνων και Αλβανών στο κλείσιμο του φετινού αντιρατσιστικού φεστιβάλ. Κρίμα, γιατί θα 'ταν μια καλή τηλεοπτική εικόνα.

(Ελευθεροτυπία, 19/7/1998)