ΤΟ ΦΑΚΕΛΩΜΑ ΣΤΟΝ ΟΤΕ
Οι οπτικές ίνες της χούντας
Η χρονοχρέωση των απείθαρχων
Ο αριθμός των υπαλλήλων του ΟΤΕ που διώχτηκαν (και αρκετοί φυλακίστηκαν ή εκτοπίστηκαν) μετά το φασιστικό πραξικόπημα του 1967 λόγω "μειωμένου εθνικού φρονήματος" δεν είναι απολύτως εξακριβωμένος. Πάντως δεν ήταν ευκαταφρόνητος. Οσοι όμως τη γλίτωσαν τις πρώτες βδομάδες, (όπως και αυτοί που με ή χωρίς "δήλωση μετανοίας" κατάφεραν να επανέλθουν στην υπηρεσία τους - κυρίως το 1969), δεν σημαίνει ότι παρέμεναν ήσυχοι και ατιμώρητοι από τους συνταγματάρχες και τους πολυδαίδαλους μηχανισμούς χαφιεδισμού που οργάνωναν. Το αντίθετο. Ολοι οι εργαζόμενοι (καθώς και οι συγγενείς και οι φίλοι τους) όφειλαν επί 24ώρου βάσεως να αποδεικνύουν την πίστη τους στο καθεστώς και να υποκλίνονται στο αλάθητο της ιεραρχίας του οργανισμού. Διαφορετικά -και ιδίως αν δεν διέθεταν και κανενός είδους "γλύψιμο"- τους περίμενε το καψόνι, η μετάθεση, η απόλυση και οι άλλες περιποιήσεις που επιφύλασσε η δικτατορία στους απείθαρχους.
Η πραγματικότητα αυτή επιβεβαιώνεται απολύτως από το περιέχομενο των φακέλων της Υπηρεσίας Ασφαλείας του ΟΤΕ. Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα. Η υπό τον κωδικό Β-ΙΙ-1 υπάλληλος, η οποία παρακολουθείται ήδη από το 1940 στο χωριό της, προφανώς πολύ προτού σκεφτεί μια καριέρα στις τηλεπικοινωνίες, μόνο και μόνο επειδή οι εθνικόφρονες σκότωσαν τον Κ/Σ ("κομμουνιστοσυμμορίτη") σύζυγό της, και επειδή ο γιος της μετείχε στο σπουδαστικό κίνημα λίγο πριν από την 21η Απριλίου, δεν είχε θέση στον ΟΤΕ: "Καίτοι δηλοί ότι τάσσεται παρά το πλευρόν της Εθνικής Κυβερνήσεως, παρά της Υπηρεσίας εκρίθη ανειλικρινής. Κατόπιν των ανωτέρω ουδεμία αμφιβολία εναπομένει ότι η υπό κρίσιν εμφορείται υπό αριστερών φρονημάτων και επιβάλλεται η άμεσος απομάκρυνσις για λόγους Εθνικού Συμφέροντος (20.11.1968)".
Ενας "φανατικός Ανδρεϊκός", που "δεν εμπνέει εμπιστοσύνην, συνεχίζει να μεροληπτή υπέρ των αντιφρονούντων προς την Εθνικήν κυβέρνησιν. Δεν χαίρει εκτιμήσεως υπό των υφισταμένων του και κρίνεται ακατάλληλος δια τοιαύτην θέσιν". Ο τεχνικός Β-Ι-2, αν και "δεν εκδηλούται", θα υποστεί καψόνι και υπηρεσιακές μειώσεις, αφού επιμένει (το καλοκαίρι του 1969) να "συναναστρέφεται τον απομακρυνθέντα μετά την 21.4.67 οδηγόν (πρώην συνάδελφό του)". Απρόβλεπτα εξελίχθηκε η μοίρα του Β-Ι-5. Χαρακτηρισμένος ως Ενωσοκεντρίτης "Εθνικόφρων" αρχικά, συνελήφθη το φθινόπωρο του 1968 να διηγείται σόκιν ανέκδοτα κατά της "Επαναστάσεως". Μετά αρχίζει ο κατήφορος. "Την 13.11.1969 τον επεσκέφθη ο Μ. υπάλληλος πρατηρίου βενζίνης, όστις ήτο φίλος του απολυθέντος εκτ. ημ. εργάτου Σ, συλληφθέντος δι' εξέτασιν μετά των δυναμιτιστών κατά του ΝΑΤΟ". Το 1970 χαφιεδώνεται επειδή δεν εξυπηρετεί τις Στρατιωτικές Αρχές, οπότε και τρώει τη δυσμενή μετάθεση για την Ξάνθη. Εννοείται ότι δεν απεδείχθη ότι "ήτο δυναμιτιστής" ή κάτι παρεμφερές.
Ο γόνος μιας αποχαρακτηρισμένης οικογένειας της Ορεστειάδας, ο οποίος σε μια συζήτηση στο καφενείο του χωριού του, το 1965, είπε "μόνον ο κομμουνισμός θα σώσει την Ελλάδα", "δεν κρίνεται ως κατάλληλος ίνα συνεχίση παρέχων τας υπηρεσίας του". Την ίδια τύχη έχει και ο συντηρητής αστικών κέντρων Δ.Β, παρότι "δεν επηρεάζεται από τον εν ενεργεία Κομμουνιστή πατέρα του". Παραδόξως, ο συνάδελφός του Β, με παρόμοια κατηγορία, ίσως επειδή δεν πήγαινε συχνά σε καφενεία, τίθεται "μετά επιφυλάξεων εις στάσιν δοκιμασίας", χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις για το τι σημαίνει αυτό. Ομως ο ΕΔΑϊτης με τον φάκελο Γ- ΙΙ-2, που είχε καταφέρει το 1951 να αποχαρακτηριστεί, κρίθηκε ότι "τηρεί καιροσκοπικήν στάσιν", και πολύ λογικά -για τα μέτρα των φασιστών-θα απολυθεί τον Μάρτιο του 1970, "ως μη νομιμόφρων". Οσο για τον "Ανδρεϊκό" Γ- ΙΙ-7, η υπηρεσία ασφαλείας αρκείται στο σήμα της Χωροφυλακής Ξάνθης σύμφωνα με το οποίο ο υπάλληλος έφαγε "5μηνο φυλάκιση με 3ετή αναστολήν, από το Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας, διότι μεταβάς εις το χωρίον του τον Ιούνιο του 1968, επολιτικολόγη υπέρ του Ανδρέα".
Η τραγωδία συναντά την κωμωδία σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όπου για τους αποχαρακτηρισμούς των "σεσημασμένων" εργαζομένων, παρεμβαίνει ο παράγων "προσωπικές σχέσεις". Ετσι ή αλλιώς οι άνθρωποι εκείνη την εποχή δεν έπρεπε να είναι αξιοπρεπείς και ευθείς. Πολλοί "ψιθυριστές" κρατούσαν τη θέση τους στον οργανισμό και αποκτούσαν την ιδιότητα του Υ.Κ.Φ (Εθνικόφρων), κινητοποιώντας τους ρουσφετολόγους της περιόδου: "Κατά τας συζητήσεις εξέφραζε δυσαρέσκειαν δια την Επανάστασιν", αλλά "δεν δύναται να κριθή", διότι "ο Π. (μάλλον ένας υπουργός της Χούντας) ενδιεφέρθη όπως μη μετατεθή". Σε άλλο φάκελο διαβάζουμε ότι "η οικογένειά της ΚΑ ("κεντροαριστερών") αρχών, ο πατήρ της απεβίωσεν, ο αδελφός της διάβαζε την ΑΥΓΗ", όμως τελικά φόρεσε το κοστούμι της εθνικοφροσύνης. Αρκούσε το γεγονός ότι "είναι ανηψιά του χωροφύλακος Α." Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ορατή η αμηχανία των χουντικών, όταν για τον αποχαρακτηρισμό του υπαλλήλου μεσολαβεί κάποια προσωπικότητα της προδικτατορικής Δεξιάς: "Κατά το παρελθόν αύτη διεπνέετο υπό Κομμουνιστικών φρονημάτων. Από του έτους 1965 και εντεύθεν προβαίνει εις Εθνικάς εκδηλώσεις ίνα διαλύση τας εις βάρος της επιφυλάξεις των αρχών ασφαλείας. Μετά την επιτυχίαν της εις τον διαγωνισμόν δια την πρόσληψίν της εις ΟΤΕ, αύτη δεν διωρίζετο ως μη νομιμόφρων. Κατά πληροφορίας εξεδόθη πιστοποιητικόν νομιμοφροσύνης της τη επεμβάσει του τέως βουλευτού της ΕΡΕ Λαυρεντίδη Ισαάκ". (Λεπτομέρεια: Η παραπάνω πληροφορία, για μια τηλεφωνήτρια και το εργασιακό της μέλλον, έφτασε στον ΟΤΕ στις 10.5.1969, από το 2ο γραφείο της Χ Μεραρχίας!)
Η ψυχή εις τον χώρον
Ανάμεσα στα περίφημα κείμενα που μας άφησε παρακαταθήκη ο Γεώργιος Παπαδόπουλος ξεχωριστή θέση κατέχει η ομιλία του κατά τα εγκαίνια του Δορυφορικού Σταθμού του ΟΤΕ (6.5.1970) στις Θερμοπύλες. Φυσικά ο δικτάτορας δεν αναφέρθηκε στη χρήση του σταθμού σε παρακολουθήσεις, ούτε ανέλυσε το φιλοχουντικό ρόλο της αμερικανικής ΙΤΤ, που έστησε το έργο. Περιορίστηκε να δώσει ένα ακόμα ρεσιτάλ φιλοσοφικού στοχασμού:
"Προ των εγκαινίων του έργου τούτου ευρισκόμενος θα επεθύμουν να καλέσω πάντας ίνα έχωμεν υπ' όψιν μας:
Πρώτον, τι δύναται η ανθρωπότης να επιτύχη εκ της ειρηνικής εκμεταλλεύσεως της επαναστατικής τεχνολογικής προόδου, την οποίαν έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια.
Δεύτερον, όσον αφορά εις την προσπάθειαν, την οποίαν ως Εθνος έχομεν αναλάβει, να ενθυμούμεθα ότι πάντοτε το Εθνος 'Ελλάς' επέτυχεν επαναστατικά άλματα προόδου, οσάκις εξεμεταλλεύθη τον παράγοντα χώρον εις τον χρόνον, κατά τρόπον απόλυτα ελληνικόν.
Ελληνες! Το έργον τούτο ας αποτελέση σήμερον παράδειγμα προς μίμησιν δι' όλους μας, παράδειγμα αποδόσεως της Ελληνικής ψυχής, η οποία όταν θέλη να επιτύχη κάτι, ημπορεί να το επιτύχη, επιστρατεύουσα και την προσφερομένην συμπαράστασιν των συνεργαζομένων μετ' αυτής φίλων.
Με αυτήν την επίκλησιν της προσοχής των Ελλήνων εις το παράδειγμα του έργου τούτου, και αφού συγχαρώ με την σειράν μου και το προσωπικόν του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών της χώρας, με τον επικεφαλής του διοικητήν, και τους συνεργασθέντας με τον οργανισμόν τεχνικούς των ξένων επιχειρήσεων, προβαίνω εις τα εγκαίνια, πεποιθώς ότι το έργον τούτο δεν θα διατηρήση διά το προσεχές μέλλον το προβάδισμα εις την εκμετάλλευσιν του χώρου ή μάλλον της ελληνικής δυνατότητος κατά την ψυχήν εις τον χώρον."
Αστικές και υπεραστικές μονάδες
Οι δικτάτορες οργάνωσαν στον ΟΤΕ ένα σκληρό σύστημα παρακολούθησης των υπαλλήλων, των εκτάκτων εργαζομένων, ακόμα και των εξωτερικών συνεργείων που απασχολούσε ο οργανισμός. Ο λόγος που επέβαλλε την "ειδική μεταχείριση" του κόσμου του ΟΤΕ, δεν ήταν άλλος από τα τετριμμένα περί της στρατηγικής σημασίας των τηλεπικοινωνιών. Αλλωστε, η ταχύτατη υπαγωγή του ΟΤΕ σχεδόν απόλυτα στο στρατιωτικό σχεδιασμό ήταν, από τις πρώτες μέρες της δικτατορίας, διακηρυγμένη επιλογή των καραβανάδων. Κατά τα πρότυπα των λατινοαμερικάνικων στρατιωτικών δικτατοριών της εποχής, και όχι μόνο. Ετσι ο ΟΤΕ, όχι μόνο απέκτησε (όπως όλες οι δημόσιες υπηρεσίες, οι τράπεζες και πολλοί οργανισμοί κρατικού ενδιαφέροντος), στρατιωτικούς επιτρόπους ή άλλους εντεταλμένους ρουφιάνους, αλλά και ολόκληρο το μηχανισμό των γνωστών Α2 Γραφείων του στρατού.
Το αρχείο φακελώματος του ΟΤΕ Βορείου Ελλάδος, που επεξεργαστήκαμε, αναφέρεται στην περίοδο 1968-70 και αποτελείται από 16 κατάστιχα. Χωρίς να είναι ολόκληρο, φτάνει και περισσεύει για να εξαχθούν ασφαλή και ακριβή συμπεράσματα. Τηρείται ένα σύστημα κωδικοποίησης των απόρρητων στοιχείων αρκετά πολύπλοκο, που όμως για τους λίγους κεντρικούς χειριστές του ήταν λειτουργικό και όντως καλά προφυλαγμένο. Τα ίδια συγκεντρωτικά στοιχεία υπήρχαν και στην Αθήνα, βεβαίως, μαζί με τα υπόλοιπα ευαίσθητα δεδομένα των εργαζομένων στον ΟΤΕ απ' όλη την Ελλάδα.
Υπάρχει το γενικό αρχείο προσωπικού για όλες τις υπηρεσίες του ΟΤΕ στη Β. Ελλάδα, κατά διεύθυνση, τομείς, υποτομείς, υπηρεσίες, κλάδους κ.λπ σε πόλεις και χωριά της Μακεδονίας και της Θράκης, στο οποίο αναφέρονται κωδικοί χαρακτηρισμοί και νούμερα αναφορών ανά υπάλληλο. Υπάρχουν, δηλαδή, σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς, τα πασίγνωστα, Κ/Σ= Κομμουνιστοσυμμορίτης, ΕΨΙΛΟΝ ή Ε ή Α = Εθνικόφρων, ΥΚΦ= Υγιών Κοινωνικών Φρονημάτων, ΥΚΑ= Υγιών Κοινωνικών Αρχών (έχει σχέση με τον ελληνοχριστιανισμό), Σ/Π= Σιδηρούν Παραπέτασμα (όλες οι "αντίπαλες σοσιαλιστικές χώρες"), ΚΑ= Κεντροαριστερός, ΚΔ= Κεντροδεξιός, ΕΚ= Ενωσοκεντρίτης ή ΚΕ= Κεντρώος Εθνικόφρων, ΧΧΧ= Νομιμόφρων, ΧΧ= Κεντροαριστερών Αρχών, Χ= Καλής Διαγωγής κ.ά.
Ενδεικτικό είναι ότι για 1500 περίπου εργαζομένους, το βιβλίο Πρωτοκόλλου με τα Εισερχόμενα - Εξερχόμενα, όπως και το πιο εξειδικευμένο Ημερολόγιο Πληροφοριών της Υπηρεσίας Ασφαλείας, περιέχουν 4.286 διαφορετικά έγγραφα (αναφορές) που έχουν σχέση αποκλειστικά με τα φρονήματα και όλες τις καθημερινές κινήσεις και συναναστροφές των εργαζομένων, μέσα κι έξω από τους χώρους εργασίας. Ολα αυτά για το διάστημα 26.2.1968 έως 14.2.1970. Ενα παράδειγμα από το ημερολόγιο: Στις 18.2.1969 η Υπηρεσία Ασφάλειας Β. Ελλάδος του ΟΤΕ παραλαμβάνει, με αύξοντα αριθμό 1781, από δική της εσωτερική πηγή, την αναφορά για τον υπό κωδικό αριθμό 81/25-Α υπάλληλο. "Εζήτησε το βιβλίο "ΤΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΜΑΣ" (σ.σ του δικτάτορα Παπαδόπουλου) το οποίον μετά πάροδον μηνός είπε ότι το πήρε από το Πανεπιστήμιο. Επιδεικνύεται υπέρ της Επαναστάσεως. Καλής εν γένει διαγωγής. Εφ. Αξιωματικός. Πλην όμως χρήζει παρακολουθήσεως". Και ο χαρακτηρισμός δίπλα: Β2. Δηλαδή Εθνικόφρων υπό παρακολούθηση. Στη δε τελευταία στήλη καταγράφεται η ένδειξη ΚΠ. Δηλαδή ο υπάλληλος περνά στην ευθύνη του Κλιμακίου Πληροφοριών.
Το βάθος και το εύρος των προσωπικών δεδομένων που διαμορφώνουν τη μοίρα των ανθρώπων είναι εντυπωσιακό. Από τα βιβλία αλληλογραφίας διαπιστώνουμε ότι ο χαφιεδικός μηχανισμός του ΟΤΕ συνεργάζεται με όλα τα γραφεία πληροφοριών του στρατού (τοπικά ή κεντρικά), με την Αστυνομία, τη Χωροφυλακή (πάλι τοπικά και κεντρικά), τα γραφεία Ασφαλείας των υπουργείων, την ΚΥΠ και ό,τι άλλο βάλει (διεστραμμένου) ανθρώπου νους. Ετσι εξηγείται το περιεχόμενο των φακέλων που διαβάζουμε σε άλλο κατάστιχο, όπου μαθαίνουμε τι έκανε προπολεμικά το κάθε μέλος της οικογένειας του εργαζομένου, τι είπε ο ίδιος στο σχολείο ή αργότερα στο καφενείο, τι ψήφισε αυτός και όλο του το σόι, τί διάβασε, με ποιον (ποίαν) συνδέθηκε φιλικά ή ερωτικά κ.λπ.
(Ελευθεροτυπία,
19/4/1998)
www.iospress.gr ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ - ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ |