Η ΝΕΑ ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΙΑ

Πιστεύω εις 12 Θεούς 

1.   2.   3. 

"22 αιώνες είμαστε κατακτημένο έθνος"

Ο Βλάσης Ρασσιάς στη δεκαετία του 80 ανήκε στην συντακτική ομάδα του αντιεξουσιαστικού περιοδικού "Ανοιχτή πόλη". Το 1992 εξέδωσε το "Διιπετές", έντυπο της ομώνυμης Εταιρείας Αρχαιοελληνικών Μελετών. Συγγραφέας βιβλίων και πολλών άρθρων, ο κ. Ρασσιάς τοποθετείται στους Ελληνες Εθνικούς, δηλαδή "δεν είναι Ελληνας μόνο κατ' όνομα, αλλά και στο έθος και στις περί Θεών αντιλήψεις". Πιστεύει στην επικαιρότητα της αρχαιοελληνικής σκέψης και στην πολυθεϊα και συγκρούεται με τους οπαδούς της "Ελληνορθοδοξίας" και του εθνικισμού. Προσπαθεί να βρει την "αρχαία ματιά" για να κατανοήσει την αρχαιοελληνική λατρεία, αλλά και την αυτοθέσμιση της κοινωνίας. "Οι Ελληνες έχουν την ιδιαιτερότητα στον πολυθεϊσμό τους να ανατρέπουν τις ιδέες ως θείες οντότητες. Οι ιδέες έχουν αυθύπαρκτη οντότητα. Δεν γεννάει το μυαλό την ιδέα, απλώς η ιδέα είναι αυθύπαρκτη και αιώνια και εμείς την προσλαμβάνουμε κάπου με συγκεκριμένη μορφή", ισχυρίζεται ο κ. Ρασσιάς.
Για την υπεράσπιση όμως των καθαρών αρχαιοελληνικών αντιλήψεων, ο συνομιλητής μας οφείλει να οριοθετηθεί. Τα μέτωπα είναι πολλά, αν και δυσδιάκριτα. "Οι πολίτες πρέπει να διαθέτουν παρρησία, να υπερασπίζονται με κάθε κόστος τη γνώμη τους και δεύτερον, για να έχουν γνώμη, θα πρέπει να έχουν την ανάλογη παιδεία η οποία θα τους διαμορφώσει τη γνώμη. Η επικράτηση του ιδεολογήματος του "Ελληνοχριστιανισμού" έχει διαστρέψει την αρχαιοελληνική κοσμοαντίληψη. Ενα από τα βασικά συστατικά της π.χ, η βουληφόρος αγορά, έχει εξορκιστεί διότι δεν δένει με το Βυζάντιο. Πώς θα μπορούσε να συνυπάρξει μιά κοσμοαντίληψη που βλέπει επουράνιες μοναρχίες και αγίους μεσολαβητές των αιτημάτων των πιστών, με την απόλυτη ισηγορία και την ισονομία της αρχαιοελληνικής σκέψης; Υφιστάμεθα τις ηλίθιες γνώμες που προκύπτουν από κάποιες ανόητες πλειοψηφίες ανθρώπων απαίδευτων. Το "ελληνορθόδοξο" κατεστημένο θέλει κακομοίρηδες υπηκόους, που ζούν μέσα στην ίντριγκα και τη ρουφιανιά. Θέλει τους βουλευτές να υπακούουν στους αρχηγούς τους όπως στο Βυζαντινό Σιλέντσιουμ, αντί να λειτουργούν ελεύθερα όπως στην αρχαιοελληνική αγορά. 'Η θα είσαι τελείως Ελληνας ή τελείως Βυζαντινός. Είναι δύο αντιδιαμετρικές κοσμοθεωρίες, φιλοσοφίες, θρησκείες. Δεν ενώνονται με τίποτα. Είναι σαν να προσπαθείς να χύσεις σίδηρο και ξύλο για να φτιάξεις κράμα ξυλοσιδήρου."
Οι αληθινοί "ελληνόψυχοι", κατά τον κ. Ρασσιά, δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα από τον Φαλμεράιερ και τους επιγόνους του, ούτε έχουν το άγχος της φυλετικής καθαρότητας και της "συνέχειας" του ελληνισμού. "Δεν ήταν μισέλληνας ο Φαλμεράιερ, απλώς είχε εξιδανικεύσει κι αυτός τον αρχαίο Ελληνα. Αντί να του πούμε ότι η ελληνικότητα έχει να κάνει με την παιδεία και όχι με το αίμα και να στρωθούμε να διαβάσουμε τα αρχαιοελληνικά κείμενα, να γίνουμε όλοι Κοραϊστές, όλοι να γίνουμε φιλόσοφοι, βγήκε ο Ζαμπέλιος και ο Παπαρρηγόπουλος και έφτιαξαν το μύθο του ελληνοχριστιανισμού για να δέσει η σούπα. Και πήραν το Βυζάντιο ως συνέχεια του ελληνισμού. Η μόνη στιγμή που το Βυζάντιο προσπάθησε να γίνει ελληνικό ήταν η ώρα που γκρεμιζόταν, για να σωθεί. Το πρόβλημα της συνέχειας δεν λύνεται με ανιστόρητα επιχειρήματα. Εμείς εδώ και είκοσι δύο αιώνες είμαστε κατακτημένο έθνος. Στην αρχή από τους Ρωμαίους, μετά από τους χριστιανούς Ρωμαίους δηλαδή τους Βυζαντινούς, μετά από τους Οθωμανούς και τώρα ούτε και 'γω ξέρω από πού".
Με την ίδια ένταση ο κ. Ρασσιάς κατηγορεί και όσους σήμερα προσπαθούν να αποκαθάρουν την Ορθοδοξία από τα εβραϊκά της στοιχεία ώστε να αποδειχθούν οι αρχαιοελληνικές της ρίζες. "Είναι παλαβοί. Είναι σαν να προσπαθείς να διατηρήσεις τον δεύτερο όροφο γκρεμίζοντας το ισόγειο. Δεν μπορεί μια εβραιογενής θρησκεία να αποβάλει τα εβραϊκά της στοιχεία. Τότε τί θα μείνει; Εκτός αν κατασκευάσουν νέα Ευαγγέλια με Εμπεδοκλή και Ηράκλειτο".
Δεν διαφωνεί ότι ό "χώρος" πολιορκείται από παντός είδους ακροδεξιούς και εθνικιστές. Επιμένει ωστόσο ότι, όσο ανέρχεται το επίπεδο των Εθνικών, οι έμποροι και οι πολιτικοί σπεκουλαδόροι της ελληνορθοδοξίας θα απομονωθούν. "Τί δουλειά είχαν οι παπάδες με τον Μεγαλέξανδρο; Τί τους ένοιαζε ένας ειδωλολάτρης; Αμα ζούσε σήμερα, θα τον έλεγαν σατανιστή. Εχουν το θράσος να θεωρούν σατανιστή όποιον δεν είναι δικός τους. Η περίπτωση του γνωστού τηλεστάρ, που παρά το αρχαιελληνικό του προφίλ θέλει να εξοντώσει οποιονδήποτε μη οθόδοξο, είναι χαρακτηριστική. Εκλαμπρα πλέον φαίνεται η παρακμή της κοινωνίας μας όπως είναι δομημένη. Με την κρατούσα ιδεολογία το μόνο που της μένει είναι να συνεχίζει να αποσυντίθεται. Είναι μεγάλος ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται κοντά μας ψάχνοντας για απαντήσεις στα αδιέξοδά τους. Επομένως πρέπει να προσέχουμε όσους προσπαθούν να μας εκμεταλλευτούν πολιτικά. Να εργαστούμε για την αυτοθέσμισή μας. Οταν γίνει η αποφασιστική αρχαιοελληνική στροφή και αποβληθεί ο βυζαντινισμός, θα αποκαλυφθούν και αυτοί που ψαρεύουν στα θολά νερά με τη σημαία του ελληνισμού".



Η θεά Αθηνά στη χώρα των Μάγια

Η πεποίθηση ότι η κοινωνική πρόοδος είναι αδύνατη χωρίς την επιστροφή της ανθρωπότητας στη λατρεία του αρχαιοελληνικού δωδεκάθεου δεν περιορίζεται στη χώρα μας. Κάθε άλλο, μάλιστα. Ενας από τους πιο ένθερμους ελληνολάτρες του είδους - αν και αγνοημένος σήμερα - υπήρξε ο Μανουέλ Εστράδα Καμπρέρα, δικτάτορας της μακρινής Γουατεμάλα μεταξύ 1898 και 1920. Παρόλο που δύσκολα θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι οι ρίζες των Γουατεμαλέζων φτάνουν μέχρι την κλασική αρχαιότητα της νοτιοανατολικής Μεσογείου, ο Εστράδα πίστευε ακράδαντα ότι η επιφοίτηση της Θεάς Αθηνάς είναι απαραίτητη για την ευμάρεια των υπηκόων του. Αποφασισμένος να μετατρέψει τη χώρα του του σε μια "Τροπική Αθήνα", θέσπισε αρχαϊζουσες γιορτές αφιερωμένες στην Αθηνά και γέμισε τη χώρα με απομιμήσεις ελληνορωμαϊκών ναών. Την ίδια εποχή, όπως επισημαίνουν οι κάθε λογής βιογράφοι του, λεηλάτησε τα ταμεία της χώρας, απέφυγε να χτίσει το παραμικρό σχολείο κι αφιέρωσε το περίσσευμα των προσπαθειών του στις ένοπλες δυνάμεις...
Ο σημερινός ταξιδιώτης που διασχίζει τα υψίπεδα της βορειοδυτικής Γουατεμάλα, αργά ή γρήγορα θα πέσει πάνω σε κάποιο από τα υπολείμματα της ιδιόρρυθμης αυτής προσπάθειας να ξαναζωντανέψει το Δωδεκάθεο στη χώρα των Μάγια. Ο σημαντικότερος από τους σωζόμενους ναούς της Αθηνάς βρίσκεται στο Κετσαλτενάνγκο, λίγες ώρες από τα μεξικάνικα σύνορα. Ντυμένοι με τις πολύχρωμες ενδυμασίες τους, ινδιάνοι περιφέρονται ανάμεσα στους κίονες μεταφέροντας τις πραμάτειες τους από και προς την παρακείμενη κεντρική λαχαναγορά της πόλης. Η αδιαφορία τους για τα νοήματα της αρχαιοελληνικής σοφίας είναι κάθε άλλο παρά ακατανόητη: δεν χρειάζονταν εισαγόμενα είδωλα για να προσφέρουν - σύμφωνα με τις δικές τους προαιώνιες παραδόσεις - τις θυσίες τους...


Ο δυσβάστακτος πυρρίχιος

Οι "Δελφικές Γιορτές" (1927 και 1930) συνιστούν ιδιαίτερη στιγμή στις ποικίλες απόπειρες αναβίωσης του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, μια στιγμή που, απ' ό,τι φαίνεται, συνεχίζει να εμπνέει τους σύγχρονους αρχαιολάτρες. Στους Δελφούς, την αρχαία τοποθεσία που εξακολουθούσε κατά τον Αγγελο Σικελιανό να παραμένει στρατηγικό και πνευματικό κέντρο του κόσμου, ο ποιητής είχε φανταστεί ότι έπρεπε να "χτιστεί ένας νέος ναός, όχι με μαρμάρινους κίονες, αλλά ναός του οποίου το αέτωμα θα είναι η εκπαίδευση, η οικονομία και η δικαιοσύνη για ολόκληρη τη γη". Στους Δελφούς, λοιπόν, στο σημείο όπου φώλιασαν οι αετοί του Δία υποδεικνύοντας ότι εκεί έπρεπε να ιδρυθεί το ιερό του, ο Αγγελος και η Εύα Σικελιανού θα δοκίμαζαν να πραγματοποιήσουν το όνειρο τους για την αναγέννηση του αρχαίου δράματος και την επιστροφή στις "βαθύτατες ρίζες του ελληνικού λαού", πρωτοβουλία που πίστευαν ότι θα οδηγούσε στην "κάθαρση" που αποτυγχάνουν να προσφέρουν στους πιστούς τους οι σύγχρονες εκκλησίες. Στο κείμενο που ακολουθεί, η Εύα Σικελιανού ανακαλεί τα γεγονότα που σημάδεψαν την την πρώτη Δελφική Γιορτή το 1927. Να σημειώσουμε πως ο Α. Σικελιανός είχε ήδη συλλάβει το πρόγραμμα (παράσταση του "Προμηθέα Δεσμώτη" στο θέατρο των Δελφών, αθλητικό αγώνα στο στάδιο, έκθεση λαϊκής χειροτεχνίας στο γειτονικό χωριό) και της είχε ζητήσει να αναλάβει τη σκηνοθεσία του αρχαίου δράματος. Σύντομα, η Εύα Σικελιανού θα βρισκόταν υπεύθυνη για την ύφανση των ενδυμασιών, την προετοιμασία του χορού και της μουσικής, το συντονισμό των αγώνων και τη συλλογή των εκθεμάτων:

"Τα κορίτσια έρχονταν κάθε μέρα κατά τη δύση του ήλιου για πρόβες. Και η ύφανση πάντα συνεχιζόταν, κυρίως τη νύχτα, γιατί η μέρα με έβρισκε να τρέχω σε διάφορα υπουργεία. (...) Με τη βοήθεια φίλων, το αθλητικό πρόγραμμα άρχισε με μία μόνο εξαίρεση: τον πυρρίχιο χορό. Είχα τριάντα πανοπλίες σφυρηλατημένες στο χέρι: θώρακες, κράνη, μικρά ξίφη και ακόντια, αντιγραμμένα από το αρχαία πρότυπα από το Εθνικό Μουσείο. Ηταν υπέροχα και ανυπομονούσα να δω τους άντρες να χορεύουν με τη βαριά αυτή αρματωσιά που θα περιόριζε τις κινήσεις. (...) Οι άνδρες συγκεντρώθηκαν, αλλά δεν μπορούσε κανείς να βασιστεί πάνω τους. Βρήκαν την άσκηση πολύ σκληρή και έτσι έπρεπε συνεχώς να τους αντικαθιστούμε και να αρχίζουμε πάλι από το μηδέν. Τελικά κάποιος πρότεινε να πάρουμε αγόρια που το στρατιωτικό καθήκον θα τους ανάγκαζε να έρχονται στα μαθήματα. Αισθανόμουν απελπισμένη, αλλά πήγα να δω τον Διοικητή του Α' Σώματος Στρατού (...). Ηταν καταδεκτικός και ευθύς στις απαντήσεις του. Μου είπε ότι μπορούσα να έχω όσους ήθελα. Ο ίδιος ο Στρατηγός ήλθε στη Γιορτή και είδε τον πυρρίχιο χορό. Μου έστειλε κατόπιν ένα γράμμα λέγοντας ότι, αν οργανώναμε άλλη Γιορτή, θα μπορούσα να πάρω ολόκληρο το Α' Σώμα. (...)
Η τελευταία ώρα πλησίαζε... Οι ξένοι ανταποκριτές είχαν φτάσει, μαζί τους και ο Αγγελος. Ηταν η 9η Μαϊου 1927. Την προηγούμενη μέρα είχαμε μια φοβερή καταιγίδα που χάλασε την τελευταία μας πρόβα. Ολοι, εκτός από τον Αγγελο, είχαν σκοτεινά προαισθήματα, εξαιτίας της δυνατής βροχής, αλλά αυτός ήταν ατάραχος. (...) Οταν όλα ήταν πια έτοιμα, μου φαινόταν απίστευτα δύσκολο να κατέβω από τη σκηνή στο αμφιθέατρο. Είχα παραλύσει από την κούραση. Σαν σε όνειρο καταλάβαινα ότι ο Προμηθέας, το Κράτος, η Βία και ο Ηφαιστος απάγγελλαν ωραία και ότι άρεσαν στους θεατές. Αλλά όταν εμφανίστηκαν οι Ωκεανίδες μου, αμέσως ξαναζωντάνεψα... Οι θεατές και ο χορός έγιναν ένα. Ηξερα ότι βρισκόμουν πραγματικά στο κατώφλι του ελληνικού δράματος.
Κατόπιν, τα τηλεγραφήματα στέλνονταν πυρετωδώς. Οι πρώτες ειδήσεις από τους Δελφούς έφταναν στην Αθήνα, το Παρίσι, το Βερολίνο, τη Ρώμη, τη Μαδρίτη, τη Λισαβώνα. Την άλλη μέρα, τα καταστήματα έμειναν κλειστά και οι άνθρωποι φιλούσαν ο ένας τον άλλο στο δρόμους, όπως το Πάσχα. Ολη η Ελλάδα ήταν ξύπνια. Και τα νέα από τους Δελφούς εξακολουθούσαν να φτάνουν. Μετά τις πρώτες μικρές ανακοινώσεις, έφτασαν και οι μακροσκελείς...
-Το δράμα ξαναγεννήθηκε, έλεγαν, στην ίδια του την κοιτίδα. 
Και οι Ελληνες ανταποκριτές ήταν θαυμάσιοι:
-Πήγαν για να κοροϊδέψουν και έμειναν για να προσευχηθούν".

(Εύα Πάλμερ Σικελιανού, "Ιερός Πανικός", εισαγωγή και μετάφραση John Anton, Εξάντας 1992, σ. 127-134).

(Ελευθεροτυπία, 13/10/1996)