ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΟΝΔΥΛΙΑ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Το βρώμικο '58

1.   2.   

Ευτυχώς, δεν έχουν καεί όλα τα παραστατικά με τα μυστικά κονδύλια που μοιράζουν οι κυβερνήσεις, κάτω από το πρόσχημα των «απόρρητων εθνικών λόγων». Ανακαλύψαμε το πλήρες αρχείο του υπουργείου Β. Ελλάδας για το έτος 1958 και διαπιστώσαμε ξανά ότι η εθνικοφροσύνη είναι επάγγελμα προσοδοφόρο.
 

Πέρασαν, κιόλας, δέκα χρόνια. Ηταν 14 Φεβρουαρίου 1992, όταν το μεγάλο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης για το «σκοπιανό» αποκάλυπτε με το σαφέστερο δυνατό τρόπο τη γενικευμένη εθνικιστική υστερία που είχε καταλάβει τη χώρα, για ένα θέμα που μέχρι λίγους μήνες πριν η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων είτε αγνοούσε είτε θεωρούσε εντελώς δευτερεύον. 

Ως αποτέλεσμα αυτής της υστερίας, στους επόμενους μήνες οι σχέσεις της Ελλάδας με το βαλκανικό της περίγυρο δυναμιτίστηκαν, η φερεγγυότητα της χώρας στη διεθνή σκηνή βρέθηκε στο ναδίρ και οι δημοκρατικές ελευθερίες στο εσωτερικό της δοκιμάστηκαν άσχημα. Για την επιστροφή σε μια φυσιολογική πολιτική ζωή, χρειάστηκε να περάσει σχεδόν μισή δεκαετία.

Οπως έγινε γνωστό τα επόμενα χρόνια, μεγάλο μέρος της ευθύνης γι' αυτή την εξέλιξη ανήκε στο συστηματικό ντοπάρισμα της ανυποψίαστης κοινής γνώμης από μια αχαλίνωτη κινδυνολογική προπαγάνδα, η οποία είχε ελάχιστη σχέση με την ιστορική αλλά και τη σύγχρονη βαλκανική πραγματικότητα (για ένα χαρακτηριστικό δείγμα βλ. «Ιός» 24.2.2001), χρηματοδοτήθηκε όμως αθρόα από τα περίφημα «μυστικά κονδύλια» του ΥΠΕΞ -με σκοπό, μεταξύ άλλων, την κατασκευή ενός «μαχητικού» προφίλ του τότε υπουργού Αντώνη Σαμαρά. 

Το κουκούλωμα

Είναι αποκαλυπτικό ότι οι σχετικές δαπάνες της «Υπηρεσίας Ενημέρωσης» του υπουργείου, από 194.000.000 δρχ. το 1990 εκτινάχθηκαν το 1991 στα 714.000.000, για να φτάσουν τα 290.000.000 μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 1992 και να ξεφουσκώσουν αμέσως μετά (μόλις 35 εκατ. για όλη την υπόλοιπη χρονιά).

Η όλη υπόθεση προκάλεσε τεράστιο πολιτικό θόρυβο, για να καταλήξει σ' ένα άτσαλο κουκούλωμα: 

* Μπορεί ο τότε πρωθυπουργός Μητσοτάκης να έκανε λόγο για «μια μαύρη νάιλον σακούλα με χαρτονομίσματα, γεμάτη πεντοχίλιαρα, από την οποία έπαιρναν χρήματα και τα μοίραζαν», τελικά όμως απέφυγε να κατονομάσει συγκεκριμένους παραλήπτες.

* Το σχετικό πόρισμα του πειθαρχικού συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ (19.10.94) υπήρξε ακόμη πιο φειδωλό σε αποκαλύψεις. 

* Η δικαστική έρευνα της υπόθεσης κατέληξε κι αυτή στο αρχείο, μολονότι προέκυψαν στοιχεία για 10-15 τουλάχιστον δημοσιογράφους που «παραδέχθηκαν ότι έλαβαν χρηματικά ποσά από την Υπηρεσία Ενημέρωσης του υπ. Εξ., αλλά για εθνικούς λόγους» («Ε» 31.5.95). 

Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά που τα «μυστικά κονδύλια» διαπλέκονται άμεσα με την ελληνική πολιτική ζωή. Ούτε πρωτοτυπεί η διαπλοκή των «εθνικών θεμάτων» με λιγότερο διαυγείς σκοπιμότητες. 

Ανάλογα φαινόμενα σημάδεψαν σε μαζική κλίμακα την οκταετία της ΕΡΕ (1955-63), όταν ο Καραμανλής συγκρότησε ένα ολόκληρο πλέγμα εθνικόφρονων μηχανισμών για να πολεμήσει τον «εσωτερικό εχθρό» της αριστεράς και των κεντρώων «συνοδοιπόρων» της. Η αποκάλυψη της οικονομικής βάσης αυτού του παρακράτους το 1964-65 υπήρξε ένα βασικό στοιχείο του «δημοκρατικού ανοίγματος» της κυβέρνησης Παπανδρέου. 

Σε κάθε περίπτωση, η μοναδική λύση για το πρόβλημα των μυστικών κονδυλίων (πέρα, φυσικά, από το «ουτοπικό» αίτημα ολοκληρωτικής κατάργησής τους), βρίσκεται στη δημοσιοποίησή τους.


Δεν είμαστε φυσικά αφελείς να νομίζουμε ότι είναι δυνατό να δοθούν σε κοινή θέα οι απόρρητες «δαπάνες ενημέρωσης» των τελευταίων χρόνων. Μια κάποια λύση θα ήταν, ωστόσο, η δημοσίευση των σχετικών πινάκων ύστερα από το πέρασμα κάποιας χρονικής περιόδου - όπως, τυπικά τουλάχιστον, γίνεται για την επίσημη διπλωματική αλληλογραφία. Οσο δεν γίνεται αυτό, ο λόγος ανήκει στους ίδιους τους δημοσιογράφους.

Τα άπλυτα του 1958

Με βάση το παραπάνω σκεπτικό, ξεκινάμε με τη δημοσίευση ενός υπηρεσιακού φακέλου που βρίσκεται στην κατοχή του «Ιού». Πρόκειται για τα μυστικά κονδύλια -«πιστώσεις εθνικών δαπανών», κατά την επίσημη ορολογία- του υπουργείου Βόρειας Ελλάδας (νυν Μακεδονίας-Θράκης) για το έτος 1958. 

Η διαφορά με άλλα ντοκουμέντα που έχουμε κατά καιρούς αποκαλύψει, βρίσκεται ακριβώς στο γεγονός της πληρότητας του φακέλου: 151 έγγραφα των ετών 1955-58, στα οποία αποτυπώνεται ολόκληρη η γραφειοκρατική διαδικασία της διάθεσης ενός από τα «εθνικά κονδύλια» της συγκεκριμένης περιόδου - από την αρχική πίστωση ώς τις τελικές αποδείξεις χορήγησής του στον κάθε εξατομικευμένο τελικό αποδέκτη. Η εικόνα που προκύπτει για τον όλο «θεσμό» είναι, ως εκ τούτου, αρκετά αντιπροσωπευτική.

Η συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν είναι, άλλωστε, καθόλου τυχαία: ακριβώς τον Μάιο του 1958, αμέσως μετά την απρόσμενη εκλογική επιτυχία της ΕΔΑ (24,4% των ψήφων πανελλαδικά), ο Καραμανλής συνιστά μια «αφανή επιτροπή» για το συντονισμό του παρακράτους - με επιτελικά στελέχη, μεταξύ άλλων, τους Γεώργιο Γεωργαλά, Ελευθέριο Σταυρίδη και τον μετέπειτα δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο. Μολονότι το μεγαλύτερο μέρος των σχετικών κονδυλίων διοχετεύτηκαν μέσω της ΚΥΠ και της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Υπουργείου Προεδρίας, το Υ.Β.Ε. δεν μπορούσε να παραμείνει αμέτοχο στην όλη διαδικασία.

Από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν, ωστόσο, κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία για τη διαχρονική συνέχεια αυτής της πολιτικής. 

* Η πρώτη απόφαση για τη διάθεση στο Υ.Β.Ε. κονδυλίου 180.000 δρχ. «διά την κάλυψιν επειγουσών και απορρήτων δαπανών εθνικού χαρακτήρος» έχει παρθεί από το υπουργικό συμβούλιο ήδη στις 14 Ιουνίου 1955 - και μάλιστα με βάση νόμους και διατάγματα περί «εκτάκτων δαπανών» της Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας, τα οποία χρονολογούνται από τα χρόνια του Βενιζέλου ώς την Κατοχή (Ν.1149 του 1918, Ν.Δ. της 12.12.23 και 26.1.25, Ν.Δ. 355 της 4.8.1941). 

Ουσιαστικά, πρόκειται για μια προσπάθεια συγκεντροποίησης της διαχείρισης των κονδυλίων αυτού του είδους, που μέσα στις χαώδεις συνθήκες των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων διαχειρίζονταν ανεξέλεγκτα οι κατά τόπους νομάρχες. 

Το διαπιστώνουμε από ένα έγγραφο που ο γενικός διευθυντής του υπ. Εσωτερικών Σ. Δεληνίκος απευθύνει «εντολή υπουργού» προς τη Νομαρχία Εβρου στις 25.11.59: 

* «Επειδή ο νόμος ορίζει ειδικήν διαδικασίαν διά την πραγματοποίησιν δαπανών εθνικού χαρακτήρος», διαβάζουμε, «παρακαλούμεν όπως εφεξής μη πραγματοποιώνται τοιαύται δαπάναι άνευ της τηρήσεως των νομίμων διατυπώσεων». Ταυτόχρονα, ζητεί να περιοριστούν οι σπατάλες και να «ληφθή υπ' όψιν η ανάγκη του περιορισμού των δαπανών, εντός των ορίων των εκάστοτε μεταβιβαζομένων υμίν πιστώσεων». 

Προς γνώση και συμμόρφωση, το έγγραφο κοινοποιείται σε όλες τις νομαρχίες της επικράτειας.

«Λογαριασμό δεν δίνω»

Αυτά όσον αφορά τις γραφειοκρατικές διαδρομές των κονδυλίων. Το ενδιαφέρον όμως δεν βρίσκεται εκεί, αλλά στη διάθεσή τους. 

* Η σχετική εισήγηση του αρμόδιου υπουργού Αύγουστου Θεολογίτη (5.6.58) δεν μας διαφωτίζει και πολύ για τα κριτήρια της μοιρασιάς: τα κονδύλια αυτά, διαβάζουμε, χρειάζονται «επειδή ο ιδιότυπος χαρακτήρ τον οποίον εμφανίζει η Βόρειος Ελλάς και αι ως εκ τούτου προκύπτουσαι συναφείς ανάγκαι δεν είναι δυνατόν να καλυφθώσι διά των τακτικών πιστώσεων του προϋπολογισμού».

* Σαφέστερο είναι ίσως ένα «εξαιρετικώς επείγον» έγγραφο του ίδιου προς το υπουργείο Εσωτερικών (Θεσ/νίκη 19.7.58, αρ.16555), όπου διευκρινίζεται ότι «αι εν λόγω δαπάναι θα πραγματοποιηθώσι κατά παρέκκλισιν των διατάξεων περί δημοσίου λογιστικού». 

* Οπως διαπιστώνουμε από τους αναλυτικούς πίνακες των αποδεκτών, αυτή η απουσία οποιουδήποτε ελέγχου (για τη σκοπιμότητα ή τη νομιμότητα των δαπανών) συνιστά το βασικό συνδετικό ιστό του όλου «θεσμού». Συνολικά από το Υ.Β.Ε. διατέθηκαν 180.000 δρχ. σε 77 περιπτώσεις. Απ' αυτά, το 1/4 δόθηκαν για «έξοδα παραστάσεως» που κάλλιστα θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε οποιοδήποτε «φυσιολογικό» (και καθόλου «έκτακτο» ή «απρόβλεπτο») προϋπολογισμό:

**Δέκα αποδείξεις συνολικού ύψους 21.890,70 δρχ. αφορούν δαπάνες για δεξιώσεις, φιλοξενία και γεύματα προς τιμήν φιλοξενούμενων γιουγκοσλάβων επισήμων. 

* Τη μερίδα του λέοντος αποσπά το ζαχαροπλαστείο «Φλόκα» (11.720 δρχ.) και έπονται τα εστιατόρια «Βίλα-Ριτζ» του Θ. Σωσσίδη (4.100 δρχ.) και «Ολυμπος-Νάουσα» (1.863 δρχ.), το ξενοδοχείο «Mediterranean» (3.300 δρχ.) και μη κατονομαζόμενοι «διάφοροι» (907,70 δρχ.). 

**Ομως, άλλες 5.100 δρχ. διατίθενται στο ξενοδοχείο «Τραπεζούς» «δι' έξοδα φιλοξενίας των εκ Γιουγκοσλαβίας καταφυγόντων 34 Ελλήνων προσφύγων». Η ελέω ΝΑΤΟ ελληνογιουγκοσλαβική φιλία είχε και τις αντιφάσεις της...

**6.580 δρχ. ξοδεύονται για ανθοδέσμες και στεφάνια προς κατάθεση σε διάφορες ευκαιρίες -από συμμαχικά νεκροταφεία μέχρι τις κηδείες του μητροπολίτη Νουβίας, του αστυνομικού διευθυντή Μουσχουντή και «δύο κυριών μελών της "Φανέλας του Στρατιώτου"». 

**Ανάμεσά τους ξεχωρίζουμε την κατάθεση στεφάνων στις σορούς «των αποβιωσάντων δημοσιογράφων Σωτηρίου Γκοτζαμάνη και Πέτρου Ωρολογά». 

Ο πρώτος υπήρξε υπουργός Οικονομικών των κατοχικών κυβερνήσεων και κατά γενική ομολογία ένας από τους πιο μισητούς δωσίλογους (Χ. Φλάισερ, «Στέμμα και σβάστικα», τ.Α', σ. 362-3). Ο δεύτερος, γνωστός διανοούμενος του μεσοπολεμικού εθνικισμού και πρώτος βιογράφος του Ιωνα Δραγούμη, ήταν βασικός αρθρογράφος της εκδιδόμενης από τις κατοχικές αρχές εφημερίδας «Νέα Ευρώπη».

Μετά την απελευθέρωση καταδικάστηκε από το δικαστήριο δωσιλόγων σε κάθειρξη 5 ετών ως «συνειδητό όργανο του εχθρού προς διάδοσιν της προπαγάνδας του» (Ελένη Χαϊδιά «Ο δωσιλογισμός στη Μακεδονία», ανέκδοτη διπλωματική εργασία, Θεσ/νίκη 1995, σ.106). Παρ' όλα αυτά, το μετεμφυλιακό κράτος δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να τους τιμήσει!

**Αλλες 8.195 δρχ., τέλος, πηγαίνουν σε διάφορα συμπληρωματικά έξοδα της ίδιας κατηγορίας: 2.475 δρχ. εισπράττουν οι οδηγοί που μετέφεραν τους γιουγκοσλάβους επισήμους, 300 δρχ. ο φωτογράφος που τους απαθανάτισε, 1.395 δρχ. ο τυπογράφος των «προγραμμάτων» τριών δεξιώσεων, 300 δρχ. η κυρία που ανέλαβε την «καθαριότητα και τον ευπρεπισμό» του Διοικητηρίου ενόψει της πρωτοχρονιάτικης γιορτής και 3.575 δρχ. ο προμηθευτής κυπέλλων που απονεμήθηκαν σε αθλητικούς αγώνες. 

**Δεν λείπει ούτε το κονδύλι των 180 δρχ. που καταβλήθηκαν για την αγορά «των υφ' ημών προσφερθέντων σιγαρέττων εις τους στρατιώτας των ακριτικών φυλακίων Εξοχής & Κ. Νευροκοπίου», κατά την επίσκεψη του υπουργού στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. 

Συγγραφείς, δημοσιογράφοι 

Ως εδώ τα πράγματα μπορούν να θεωρηθούν λίγο-πολύ φυσιολογικά και χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις. 

Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με το άλλο μεγάλο κεφάλαιο των «μυστικών κονδυλίων» του 1958 -την «οικονομική ενίσχυση» δημοσιογράφων, εφημερίδων και λοιπών εθνικών εκδόσεων. Μολονότι -τηρουμένων και των ορίων της όλης πίστωσης- δεν μιλάμε για γιγάντια ποσά, το νόημα όμως είναι σαφές:

**Η εφημερίδα «Πρόοδος» των Σερρών (εκδότης Γεώργιος Σγουραμάνης) εισπράττει 3.000 δρχ. «διά τους εθνικούς αγώνας της επί δεκαετηρίδας (sic) της ελληνικής Μακεδονίας». Μια ματιά στα φύλλα του 1958 μας αποκαλύπτει ότι πρόκειται για έντυπο που ώς τις εκλογές του Μαΐου υποστήριζε το κεντρώο ΠΑΔΕ των Μαρκεζίνη-Μπαλτατζή, αλλά στη συνέχεια μεταμορφώθηκε διά μαγείας σε έξαλλη αντικομμουνιστική φυλλάδα. 

**Αλλες 3.000 δρχ. εισπράττει ο Π. Πιέρρος της εφημερίδας «Μακεδονία-Θράκη». Πρόκειται για 15νθήμερη έκδοση Βορειοελλαδιτών της Αθήνας, με κραυγαλέα στράτευση υπέρ του κόμματος της ΕΡΕ.

**Με 3.000 δρχ. επίσης ενισχύει το υπουργείο το «Μακεδονικόν Ημερολόγιον» του Νικ. Σφενδόνη, «εκτιμώντας την αξίαν του», καθώς «από 30ετίας εξυπηρετεί τας εθνικάς, θρησκευτικάς και οικογενειακάς παραδόσεις».

**Από 1.000 δρχ. εισπράττουν τρεις πολιτικοί συντάκτες της συμπρωτεύουσας -οι Περικλής Αγγελόπουλος, Σταύρος Σταυρίδης και Αντώνιος Γιαννιός- για μη κατονομαζόμενες «προσφερθείσας εθνικάς υπηρεσίας». Οι πρώτοι δύο έχει αναφερθεί και αλλού ότι σιτίζονταν, εν γένει, από τα μυστικά κονδύλια της ΕΡΕ (Λεντάκης 1975, σ. 118). Από τα πρακτικά της δίκης του Ωρολογά και των άλλων δωσιλόγων δημοσιογράφων προκύπτει επίσης ότι είχαν καταθέσει εκεί ως μάρτυρες -ο μεν Αγγελόπουλος κατηγορίας, ο δε Σταυρίδης υπεράσπισης (Χαϊδιά 1995, σ. 100 και 104).

**«Διά την ανάγκην οικονομικής προστασίας τού υπό της Τουρκικής Κυβερνήσεως απελαθέντος παλαιμάχου δημοσιογράφου Κωνστ. Κομποθέκρα», αλλά και «διά τους δημοσιογραφικούς αγώνας του διά το Κυπριακόν και διά τας εν γένει εθνικάς διεκδικήσεις», του καταβάλλονται 500 δρχ.

**Με 2.000 δρχ. επιδοτείται ο Απόστολος Γκισαβίδης, συγγραφέας του βιβλίου «Το Μελένοικον», με αντικείμενο την ομώνυμη «αλύτρωτη» πόλη της βουλγαρικής Μακεδονίας.

* 1.000 δρχ. εισπράττει ο καθηγητής Κων/νος Τσιάκας για το βιβλίο του «Ιστορία της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου». 

**Αλλα τόσα χορηγούνται στην Ελευθερία Παπαδάκη, συγγραφέα των βιβλίων «Τουριστικός περίπατος στην Βόρειο Ελλάδα» και «Παρατηρήσεις στις ενδυμασίες του λαογραφικού Μουσείου Β. Ελλάδος» , ύστερα από σχετικό αίτημά της για «οικονομικήν ενίσχυσιν της προσπάθειας» (3.11.58). 

Τακτική αρθρογράφος αργότερα της «Μακεδονικής Ζωής», είναι γνωστή στους αναγνώστες μας για τη χοντροκομμένη παραχάραξη του παλιού, σλαβικού ονόματος της ιδιαίτερης πατρίδας του κ. Παπαθεμελή (Βυσώκα -σήμερα Οσσα- Λαγκαδά), σε σχετικό ρεπορτάζ της το 1983 (βλ. «Ιός» 1.3.97). 

**Αισθητά μεγαλύτερο κονδύλι (5.000 δρχ.) χορηγείται στον Παντελή Ιωαννίδη για το βιβλίο του «Αλέξανδρος ο Μέγας. Μορφή και ορίζοντες ενός μεγάλου δημιουργού». Ισως σ' αυτό συνετέλεσε η υμνητική σύσταση του γενικού επιθεωρητή στοιχειώδους εκπαιδεύσεως Γ. Μανιάτη (24.5.51), που επισυνάπτεται στο φάκελο.

**Με 1.000 δρχ. επιδοτείται επίσης το «Βιογραφικόν Λεξικόν Προσωπικοτήτων» (Who is Who) του δημοσιογράφου Χρήστου Οικονόμου, εκδότη του περιοδικού «Εκλογή». 

Τυπικά, πρόκειται για αγορά 10 αντιτύπων στην εξωφρενική τιμή των 100 δρχ. το καθένα! 

Η σχετική όμως απόφαση μνημονεύει «την ανάγκην οικονομικής ενισχύσεως» του παραλήπτη και «του πνευματικού τούτου περιοδικού, εξυπηρετούντος τας εθνικάς και ιστορικάς παραδόσεις του έθνους». Μεταξύ των βιογραφούμενων προσωπικοτήτων διακρίνεται, άλλωστε, και ο διατάκτης των κονδυλίων, ο ίδιος ο υπουργός Β. Ελλάδος, Θεολογίτης.

**Εκπληξη αποτελεί η επιδότηση (με 3.000 δρχ.) της «Ιστορίας του Ελληνικού Τύπου» του Κώστα Μάγερ. Πρόκειται για έργο αξιόλογο και για την εποχή του σχεδόν πρωτοποριακό. Η χρηματοδότησή του από τα μυστικά κονδύλια ερμηνεύει ίσως τη δισέλιδη υμνητική αναφορά (τ.Γ', σελ.67-8) στο πρόσωπο του Θεολογίτη - ως δημοσιογράφου της «Μακεδονίας» αλλά και «του αρχαιότερου των ελλήνων βουλευτών» που «εκπροσωπεί από του 1920, σχεδόν συνεχώς, τον νομόν Καβάλας».

Αυτή η διπλή ιδιότητα του υπουργού και βουλευτή εξηγεί, άλλωστε, με τον πιο διαυγή τρόπο την κατανομή της τρίτης κατηγορίας πιστώσεων -αυτές που πηγαίνουν για την «οικονομικήν ενίσχυσιν» πάσης φύσεως σωματείων. 

Από τις 26 πιστώσεις, 8 πηγαίνουν στην εκλογική περιφέρεια του Θεολογίτη -κι απ' αυτές, οι 5 στη γενέτειρά του Θάσο: το Σωματείο Προσκόπων Θεολόγου εισπράττει 5.000 δρχ., ο Αθλητικός Σύλλογος «Θεαγένης» 2.000, ο Αθλητικός-Μορφωτικός Σύλλογος «Ο Θασιακός» 3.000, η Επιτροπή Ανεγέρσεως Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος 5.000 και η Εκκλησιαστική Επιτροπή Αγ. Νικολάου 2.000 (στον υπόλοιπο νομό, ο Γυμναστικός Σύλλογος «Οι Φίλιπποι» και ο Σύλλογος Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Καβάλας παίρνουν από 5.000, ενώ η Εκκλησιαστική Επιτροπή της κοινότητας Κρηνίδος άλλες 6.000. 

Χαοτικά κονδύλια

Χαοτική είναι η διάθεση των μυστικών κονδυλίων και στην υπόλοιπη Β. Ελλάδα. Αν η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών εισπράττει 10.000 δρχ. για την ανακομιδή των λειψάνων του μακεδονομάχου Γερμανού Καραβαγγέλη από τη Βιέννη, οι πρόσκοποι του Ν. Κορδελιού πρέπει να ικανοποιηθούν με 3.000 και ο Τουριστικός Ομιλος Β. Ελλάδας με μόλις 1.000 για τη «συλλογή λαογραφικού υλικού προς τουριστικήν διαφήμισιν της Ελλάδος» -παρά τους ύμνους του υπουργού στη «σημασίαν και την σπουδαιότητα, άμα δε και τον εθνικόν σκοπόν ον επιδιώκει».

**Αλλες 3.000 δρχ. χορηγούνται στον τουριστικό όμιλο Κοζάνης «Γ. Λασσάνης», ενώ ιδιαίτερη προσπάθεια καταβάλλεται για τη στήριξη των (εθνικοφρόνων) γυναικείων οργανώσεων: το Λύκειο Ελληνίδων Θεσ/νίκης και οι Σύλλογοι Κυριών και Δεσποινίδων Ν. Ορεστιάδας και Σουφλίου εισπράττουν από 5.000, το Σώμα Ελληνίδων Ξάνθης 3.000 και το παράρτημα Αλεξανδρουπόλεως του σωματείου «Ελληνική Μέριμνα» άλλα τόσα. 

**Υπάρχει χώρος και για καλλιτεχνικές ευαισθησίες: κάποιος Σ. Κωφίδης παρακαλεί το υπουργείο να δεχτεί «έναν ανάγλυφον χάρτην της Ελληνικής Μακεδονίας, όπως μας ενισχύσητε οικονομικώς», αίτημα που ικανοποιείται με 1.000 δρχ. με το αιτιολογικό της «από εθνικής απόψεως αξίας του χάρτου τούτου, όστις θέλει τοποθετηθή εις περίβλεπτον θέσιν». 

**Ελλείψει ίσως υπουργείου Κεντρικής Ελλάδος, άλλες 5.000 θα καταβληθούν για ένα «έκθεμα» του γλύπτη Νικ. Παυλόπουλου, «παραστάν θεσσαλόν χωρικόν». 

Η ενθουσιώδης εισήγηση του Γεωργίου Μόδη (25.11.55) για ανέγερση προτομών μακεδονομάχων σε σλαβόφωνα χωριά, αντίθετα, θα περιμένει μια ακόμα χρονιά μέχρι να αρχίσει να υλοποιείται - πάντα, βέβαια, με κονδύλια των «ειδικών προγραμμάτων» (βλ. «Ιός» 26.11.2000).

**Ανατολικότερα, το βάρος πέφτει στις δημοτικές φιλαρμονικές: Δοξάτο, Κάτω Νευροκόπι, Προσωτσάνη και Ξάνθη επιδοτούνται με 5.000 δρχ. καθεμιά. Κάποια χρήματα πάνε και στη μειονότητα της Θράκης: οι εφορείες των «τουρκικών» σχολείων Κιδάρεως και Αλεξανδρούπολης, καθώς και η επιτροπή διαχείρισης βακουφικής περιουσίας της ίδιας πόλης, εισπράττουν από 3.000 δρχ. -η πρώτη ως «οικονομικήν ενίσχυσιν», οι άλλες δύο προς «αντιμετώπισιν γενικών αναγκών». 

**Εντελώς αδιευκρίνιστα παραμένουν τέλος τα κριτήρια της χρηματοδότησης δύο εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, της Οικοκυρικής Σχολής Ξάνθης και του Ωδείου Κομοτηνής, από τα μυστικά κονδύλια (3.000 δρχ. το καθένα).

Κάπου εδώ ο κατάλογος του αρχείου μας τελειώνει. Μπορούμε όμως να κοιμόμαστε ήσυχοι: η πρακτική που περιγράψαμε δεν τελειώνει ποτέ. Οπως άλλωστε διαβάζουμε σ' ένα ρεπορτάζ της «Κ.Ε.», όταν το τελευταίο σκάνδαλο ήταν ακόμη ζεστό (23.7.95), «πρωταθλητής» στο άθλημα εξακολουθούσε να είναι το υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης...

(Ελευθεροτυπία, 10/2/2002)