ΕΝΑ ΜΠΕΣΤ ΣΕΛΕΡ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

1.    2.    3.

 

 

Για την τιμή της Λουλούς

Το αστείο είναι πως κάποιοι που βρέθηκαν να καταγγείλουν την ιστορική επάρκεια του Λουί ντε Μπερνιέρ αδικούν το συγγραφέα. Ο λόγος για την "Ελεύθερη Ώρα" (17/5/2000) που επιτέθηκε με πάθος στο "Μαντολίνο", θεωρώντας ότι το αφήγημα αναφέρεται δυσφημιστικά στην 4η Αυγούστου, εξευτελίζει τον αρχηγό της και θίγει την υπόληψη της κόρης του. Σύμφωνα με το συντάκτη του δημοσιεύματος Θ. Χατζηγώγο, το βιβλίο αφιερώνει δέκα σελίδες για να "βγάλει την αείμνηστη Λουλούκα μητρομανή", αντιμετωπίζει τον ίδιο τον Μεταξά ως μεγαλομανή και ματαιόδοξο και "αναφέρει ψευδώς ότι η 4η Αυγούστου είχε απαγορεύσει τον 'Επιτάφιο' του Περικλέους".

Γράφει, συγκεκριμένα, ο θυμωμένος συντάκτης: "Αν όσα ο συγγραφέας του 'Μαντολίνου του λοχαγού Κορέλι' γράφει εναντίον του Ιωάννου Μεταξά και της πρωτότοκης κόρης του μακαρίτισσας Λουλούς [τα έγραφε] για τον Ζαχαριάδη ή τον Φλωράκη [...] θα καιγόταν το πελεκούδι στην Κεφαλονιά από εκατοντάδες αριστερούς για να σταματήσουν τα γυρίσματα!". Από χριστιανική γενναιοδωρία, συνεχίζει το δημοσίευμα, αρνήθηκε μέχρι σήμερα η οικογένεια Μεταξά να προχωρήσει σε μέτρα κατά του βρετανού συγγραφέα. Και καταλήγει: "Τώρα, όμως, που το πράγμα 'χοντραίνει' με κίνδυνο να διαπομπευθεί παγκοσμίως ο Αρχηγός της 4ης Αυγούστου, τι θα κάνει η οικογένεια Μεταξά; Οσο είναι καιρός, ίσως πρέπει να ζητήσει δικαστικώς έλεγχο του σεναρίου για να δει αν περιλαμβάνεται στην ταινία ο Ιωάννης Μεταξάς και η υποτιθέμενη νυμφομανής κόρη του Λουλού".

Σαν να μη διάβασαν προσεκτικά τα σχετικά αποσπάσματα όσοι διατείνονται ότι το "Μαντολίνο" δυσφημεί τον διαβόητο δικτάτορα: ο Μεταξάς αντιμετωπίζεται από τον ντε Μπερνιέρ με κατανόηση, αν όχι συμπάθεια. Δεν πρόκειται απλώς για τη σκηνή όπου, διά στόματος Γκράτσι, ο Μεταξάς "κερδίζει μια θέση στην Ιστορία" το χάραμα της 28ης Οκτωβρίου. Η "Ελεύθερη Ώρα" θα όφειλε τουλάχιστον να αναγνωρίσει στο συγγραφέα ότι βάζει τον βενιζελικό γιατρό Γιάννη να φορά πένθος στο μανίκι μετά το θάνατο του Μεταξά και να έχει κρεμασμένη την "παράνομη φωτογραφία" του δικτάτορα στην κουζίνα του.

Ιερή οργή χωρίς λόγο, λοιπόν. Γιατί είναι γνωστό πως η κόρη του Μεταξά υπήρξε μια από τις σοβαρότερες σκοτούρες του δικτάτορα, γεγονός που προκύπτει και από το ημερολόγιό του. "Από το πρωί έως βράδυ ασχολία με Λουλού", σημειώνει για παράδειγμα ο Μεταξάς στις 12/2/1940. Και λίγο παρακάτω: "Συκοφαντικαί διαδόσεις διά Λουλούν". Τρέχα να στηρίξεις συκοφαντική δυσφήμηση με όσα υπαινίσσεται ο ίδιος για το δράμα του με τη Λουλού του. Ευτυχώς για την "Ελεύθερη Ώρα" που δεν βρέθηκε κάποιος από τους πληροφοριοδότες του κυρίου ντε Μπερνιέρ να του αναφέρει, εκτός από τον "Επιτάφιο" (που πράγματι μπήκε επί 4ης Αυγούστου στη σαλαμούρα), και τη "Βαρβάρα", το τραγούδι του Τούντα που απαγορεύτηκε το 1936, καθώς οι στίχοι του για μια κυρία και τη λαχτάρα της για τους "βαρβάτους κέφαλους" παρέπεμπαν το κοινό στη Λουλού και τις δικές της ανθρώπινες αδυναμίες. 

 

Η ελληνική παραχάραξη

Η ίδια η ελληνική έκδοση του «Μαντολίνου» παρέχει την πιο ατράνταχτη απόδειξη ότι οι ιστορικές διαπιστώσεις του ντε Μπερνιέρ είναι ωμή παραχάραξη. Οι δυο πρώτες παράγραφοι του κεφαλαίου 63 (σελ. 512, 513) είναι εντελώς διαφορετικές από το πρωτότυπο. Δεν μιλάμε για απλή παράφραση, αλλά για κανονική αλλαγή του νοήματος. Στο επίμαχο αυτό σημείο ο ντε Μπερνιέρ καταφεύγει στην πιο ακραία προπαγανδιστική επίθεση εναντίον του ΕΑΜ. Ε, λοιπόν, στην ελληνική έκδοση, τίποτα από τις ακραίες διατυπώσεις του συγγραφέα δεν έχει μεταφραστεί. Κάποιος ή κάποιοι έχουν αφαιρέσει τα αποσπάσματα και τα έχουν αντικαταστήσει με άλλα, ανώδυνα. Δεν γνωρίζουμε σε ποιον οφείλεται η (αυτό)λογοκρισία: στον εκδότη, στη μεταφράστρια, στον επιμελητή ή στον ίδιο το συγγραφέα. Όποιος κι αν είναι ο εμπνευστής της αποκοπής, το πρωτοφανές αυτό γεγονός αποτελεί σαφή ομολογία ότι η συκοφαντική εκστρατεία του ντε Μπερνιέρ εις βάρος της ελληνικής αντίστασης δεν θα μπορούσε να «περάσει» στον έλληνα αναγνώστη μέχρι τέλους.

Ο αναγνώστης ας κρίνει μόνος του. Η ελληνική μετάφραση αναφέρει: «Πριν προλάβουν να χτυπήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες, άρχισε ο Εμφύλιος και η χώρα αιματοκυλίστηκε ακόμα χειρότερα». Όμως το αγγλικό πρωτότυπο άλλα έγραφε: «Πριν προλάβουν να χτυπήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες ξεφύτρωσαν από τη χειμερία νάρκη τους οι αντάρτες του ΕΛΑΣ που ονομάζονταν τώρα ΕΑΜ και επιβλήθηκαν με το ζόρι στο λαό με τη βοήθεια των βρετανικών όπλων που τους είχαν δοθεί κατά λάθος από τους Εγγλέζους οι οποίοι πίστευαν ότι θα τα χρησιμοποιήσουν εναντίον των ναζί» (έκδοση Vintage, σελ. 360, μετάφραση δική μας).

Η ελληνική μετάφραση αναφέρει ότι «στην ηπειρωτική Ελλάδα οι εφοδιοπομπές του Ερυθρού Σταυρού δεν κατάφερναν ποτέ να φτάσουν στον προορισμό τους, αφού κάποια από τις αλληλοσπαρασσόμενες παρατάξεις έστηνε πάντα καρτέρι». Το πρωτότυπο, όμως, αποδίδει μόνο στους κομμουνιστές τις επιθέσεις στον Ερυθρό Σταυρό.

Η ελληνική μετάφραση αναφέρει ότι όλες «οι εφημερίδες κυκλοφορούσαν γεμάτες ψέματα». Το πρωτότυπο αναφέρει ότι μόνο οι κομμουνιστές έλεγαν ψέματα: «Κυκλοφορούσαν μια εφημερίδα που ονομαζόταν Αλήθεια και ήταν γεμάτη ψέματα για τον ηρωισμό τους και τη δειλία όλων των άλλων».

Η ελληνική μετάφραση αναφέρει ότι «και οι δύο παρατάξεις ξεφορτώνονταν χωρίς δεύτερη κουβέντα όποιον τους δημιουργούσε προβλήματα, με την πρόφαση τάχα πως ήταν συνεργάτης των Γερμανών». Το πρωτότυπο αποδίδει το ίδιο έγκλημα μόνο στους κομμουνιστές.

Το γενικό πνεύμα της μεταφραστικής παραχάραξης είναι δηλαδή να αποδίδει και στις δύο παρατάξεις του εμφυλίου όσα ο ντε Μπερνιέρ καταλογίζει μόνο στους κομμουνιστές. Αλλά υπάρχουν και τα χειρότερα. Αυτά που η ελληνική μετάφραση απλώς τα διαγράφει. Ο Έλληνας αναγνώστης δεν θα μάθει, λοιπόν, ποτέ ότι ο ντε Μπερνιέρ γράφει πως «οι κομμουνιστές στην Κεφαλονιά άρχισαν να εκτοπίζουν (τους αντιπάλους τους) σε στρατόπεδα συγκέντρωσης», ή ότι οι κομμουνιστές «παρακολουθούσαν τόσα χρόνια από απόσταση τους Ναζί και είχαν πλέον ειδικευτεί σε όλες τις μορφές βιαιοπραγίας και καταστολής». Το συμπέρασμα του ντε Μπερνιέρ, που έχει κι αυτό εξαφανιστεί από την ελληνική μετάφραση, είναι ότι «ο Χίτλερ θα ήταν περήφανος για τους τόσο επιμελείς μαθητές του». 

Ακολουθούν και άλλες ανάλογες διατυπώσεις, όπως ότι «η μυστική αστυνομία (των κομμουνιστών) σημάδευε όλους τους βενιζελικούς και τους βασιλικούς ως φασίστες», ότι οι κομμουνιστές «εκτέλεσαν 114 σοσιαλιστές συνδικαλιστές ηγέτες» και ότι «έριχναν σε μαζικούς τάφους τα πτώματα Ελλήνων, αφού πρώτα τους είχαν ευνουχίσει, τους είχαν βγάλει τα μάτια και είχαν χαράξει ένα 'χαμόγελο' στο στόμα τους».

Όλα αυτά, που χαρακτηρίζουν το ποιόν και τις απόψεις του ντε Μπερνιέρ έχουν εξαφανιστεί από την ελληνική έκδοση.

(Ελευθεροτυπία, 4/6/2000)

 

www.iospress.gr                                                ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ - ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ