Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΛΗΨΗ

1.   2.   3.

Οι ένοπλοι "υποκινητές"

Από τους χίλιους περίπου συλληφθέντες της πρώτης βδομάδας του Φεβρουαρίου, πάνω από 200 αντιμετωπίζουν, μεταξύ άλλων, και την κατηγορία της "τρομοκρατικής δραστηριότητας" (για την οποία προβλέπεται κάθειρξη ως και 40 χρόνων). Ο τρομοκρατικός χαρακτήρας του μέτρου είναι προφανής, ενώ τα κριτήρια της επιλογής των υποδίκων τουλάχιστον ασαφή. Σαφέστατο, απεναντίας, είναι το γεγονός ότι από τις αρχές ήδη της φοιτητικής εξέγερσης, και παρά τον οφθαλμοφανώς ειρηνικό χαρακτήρα της, οι αρχές επιχείρησαν να συνδέσουν τους "εξτρεμιστές ταραχοποιούς" καταληψίες με τις οργανώσεις εκείνες της αριστεράς που έχουν προ πολλού επιλέξει το δρόμο της ένοπλης πάλης.

Την αρχή έκανε το Υπουργείο Εσωτερικών, ανακοινώνοντας στις 22 Ιουνίου ότι "υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις για υποκίνηση των καταληψιών από τους Ζαπατίστας". Στην πραγματικότητα, οι σχέσεις ανάμεσα στους εξεγερμένους του UNAM κι εκείνους του Τσιάπας ουδέποτε έμειναν κρυφές (μεταξύ άλλων, αντιπροσωπεία του EZLN επισκέφθηκε με κάθε επισημότητα την Πανεπιστημιούπολη την εποχή των πρώτων κινητοποιήσεων, στο πλαίσιο περιοδείας της στην πρωτεύουσα), όμως η κατηγορία της "υποκίνησης" υποτιμά σαφώς την πασιφανή αυτοτέλεια της φοιτητικής εξέγερσης. Αναλαμβάνοντας την υπεράσπιση της ριζοσπαστικής πτέρυγας του κινήματος από το καταφύγιό του στην πολιορκημένη Λα Ρεαλιδάδ, ο subcomandante Marcos θα φροντίσει, απ' την πλευρά του, να περιγράψει τα όρια αυτής της σχέσης: "Κανείς από τους φοιτητές δεν ήρθε να μας ρωτήσει τι πρέπει να κάνουν (πράγμα που μας προκάλεσε ανακούφιση, γιατί εμείς δεν έχουμε ιδέα), ήρθαν να μας εξηγήσουν τους λόγους του κινήματος. Τους γνωρίζουμε, τους ακούσαμε και τους υποστηρίζουμε".

Όμως οι Ζαπατίστας παρείναι "μετριοπαθείς" και πειστικοί, για να ενοχλήσει η σχέση μαζί τους τη μεξικανική κοινή γνώμη. Έτσι, οι κατηγορίες περί "επαφών με την τρομοκρατία" μετατοπίστηκαν σταδιακά προς πιο ακραίους χώρους. Αμέσως μετά την άτυπη διάσπαση του Απεργιακού Συμβουλίου, ο τότε υπουργός Εσωτερικών (και σήμερα προεδρικός υποψήφιος του PRI), Φρανσίσκο Λαμπαστίδα, ανακοίνωσε ότι η κατάληψη έχει περιέλθει στον έλεγχο εξτρεμιστών που συνδέονται με τον Επαναστατικό Λαϊκό Στρατό (EPR), από τον οποίο έχουν μάλιστα προμηθευτεί όπλα. Λίγες μέρες αργότερα, ο υπουργός θα διορθώσει τον εαυτό του: δεν πρόκειται περί του EPR αλλά για τον (ακόμη ριζοσπαστικότερο) Εξεγερμένο Λαϊκό Επαναστατικό Στρατό (ERPI), η ηγεσία του οποίου είχε εξαρθρωθεί τις προηγούμενες μέρες.

Η εισβολή των ΜΑΤ στην Πανεπιστημιούπολη έδωσε, ωστόσο, τη σαφέστερη δυνατή απάντηση στις θεωρίες περί "εξοπλισμού" των φοιτητών από το αντάρτικο: σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν της αστυνομίας, σε ολόκληρο το "άντρο των τρομοκρατών" δεν βρέθηκαν παρά μερικά "εξτρεμιστικά έντυπα", έξι ταπεινές μολότοφ, δέκα γλάστρες ινδικής κάνναβης κι ένα (!) μαχαιράκι... 


Για μια χούφτα δεκάρες

Το επιχείρημα για τούτη την άλωση του UNAM, αυτό με το οποίο μας γάνωσαν το κεφάλι τα ΜΜΕ τις ώρες που ακολούθησαν, ήταν η αδιαλλαξία που επί 293 μέρες επέδειξαν τα μέλη του Γενικού Απεργιακού Συμβουλίου. Η αδιαλλαξία αυτή οδήγησε στην απόλυτα σύννομη δικαστική εντολή να επιστραφούν οι πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις στους νόμιμους διαχειριστές τους. Αυτή, τουλάχιστον, υπήρξε η γνώμη των μελών της πρυτανικής επιτροπής εγγυήσεων, προσυπογραμμένη από κάμποσες δεκάδες διανοούμενους. (Γιατί άραγε τόσοι επιστήμονες, κοινωνιολόγοι, πολιτειολόγοι, οικονομολόγοι, μέχρι και φιλόλογοι ή άνθρωποι του πολιτισμού, μετατράπηκαν σε δικηγόρους για να μας εξηγήσουν τα πάντα;)

Εν πλήρη συνειδήσει ότι πάω ενάντια σ' αυτή τη μόδα, θέλω να υπενθυμίσω ένα πράγμα: όταν περνά σχεδόν ένας χρόνος και συνεχίζουμε να επαναλαμβάνουμε ότι υπάρχει αδιαλλαξία, ακραία πολιτικοποίηση, ανομία, το πιο ενδεδειγμένο θα ήταν να αναρωτηθούμε γιατί βαδίζουμε πάνω σ' ένα πεδίο που έχει γονιμοποιηθεί τόσο πολύ από τον ανορθολογισμό.

Ας αναρωτηθούμε, πρώτα απ' όλα, γιατί ουδέποτε τέθηκε υπό συζήτηση η ουσία αυτής της σύγκρουσης: το αίτημα για δωρεάν δημόσια ανώτατη παιδεία (σημείο υπ' αριθμόν 1 της λίστας διεκδικήσεων). Κάποιοι θα πουν, επειδή στις διαπραγματεύσεις προτιμήθηκε να συζητηθούν διαδικαστικά θέματα. Άλλοι, επειδή έπεσαν πέτρες στην πρεσβεία (των ΗΠΑ). Άλλοι, τέλος, εξαιτίας των τελεσιγράφων και της υπεροψίας του Πανεπιστημιακού Συμβουλίου και των αλλεπάλληλων επιτροπών της πρυτανείας.

Αρχίζει να γίνεται σαφές ότι οι οβίδες έρχονταν απ' όλες τις πλευρές και πως, στην πραγματικότητα, το να συζητηθεί σοβαρά το σημείο 1 (ο δωρεάν χαρακτήρας) θα είχε προκαλέσει μεγάλες συμπάθειες σε μια χώρα που αφιερώνει ποσά εκατοντάδες φορές μεγαλύτερα από τον προϋπολογισμό του UNAM για τη διάσωση των (ελλειμματικών) τραπεζών, για τους αυτοκινητόδρομους και την κυβερνητική διαφθορά.

Επιπλέον, είναι αδιανόητο ο Σεντίγιο να αυτοαναγορεύεται στο Νταβός πρωταθλητής του ορθόδοξου νεοφιλελευθερισμού, και λίγες μέρες μετά (ή κάτι μήνες νωρίτερα) να γίνεται αποδεκτός στο Μεξικό ο δωρεάν χαρακτήρας της εκπαίδευσης και να ανατρέπονται οι σχετικές περικοπές του προϋπολογισμού. 

Ας θυμηθούμε επίσης ότι όλο αυτό το κλίμα του ανορθολογισμού και της πρόκλησης είναι εξαιρετικά προσοδοφόρο όσον αφορά τη δυσφήμηση του PRD, ιδίως στην πρωτεύουσα. Και ας θυμηθούμε, τελικά, πως η έκβαση τούτης της Κυριακής θα μπορούσε να αφήσει ελεύθερο το πεδίο για να δρομολογηθεί ένα συνέδριο μεταρρύθμισης του UNAM, όπως ήδη ανακοίνωσε θριαμβευτικά η επιτροπή διανοουμένων του πρύτανη μέσω της TV Azteca. 

Θα είναι όλα τόσο εύκολα, με χίλιους φοιτητές πολιτικούς κρατούμενους στις φυλακές; Δεν θα υπάρξει βία ούτε πικρία στη χώρα; Θα έχουμε ένα συνέδριο και μια πανεπιστημιακή ζωή ήσυχα; Προς το παρόν, ο πρύτανης στην ομιλία του μας εξηγεί ότι ένας δικαστής έδωσε την εντολή κατάληψης των εγκαταστάσεων - κι αυτός, προσωπικά, μετατρέπεται σε υπερασπιστή των κρατουμένων, "απαιτώντας" από τη δικαστική εξουσία να πράξει τα δέοντα.

Ό,τι και να συμβεί, τα είκοσι σεντάβος παραμένουν ώς την καινούρια εξέγερση. Ο δωρεάν χαρακτήρας της παιδείας έχει γίνει στη χώρα μας ό,τι το ψωμί στην προεπαναστατική Γαλλία: κάθε φορά που ακρίβαινε η φραντζόλα, η σταθερότητα κλονιζόταν ...ώσπου κατέρρευσε.

Σέρχιο Σερμένιο
(καθηγητής στο UNAM, La Jornada 7.2.2000)

(Ελευθεροτυπία, 20/2/2000)