Η αεροπειρατία στα χρόνια της χούντας

1.  /  2.

 
Να τους γυμνώνωμεν!

Το θέμα της αεροπειρατείας δυστυχώς βασίζεται εις τας αδυναμίας που υπάρχουν, όταν ένας κυβερνήτης έχη την ευθύνην ενός αριθμού ανθρώπων, που τους έχει επάνω εις το αεροπλάνον, και τίθεται προ του διλήμματος ν' αντιδράση εις τον ερχόμενον με ένα όπλον, που ημπορεί να είναι και αγιοβασιλιάτικον, με κίνδυνον να είναι πραγματικόν και, εάν πάθη κάτι, να θυσιάση την ζωήν τόσων ανθρώπων ή να μη αντιδράση και να υποχωρήση. Δεύτερον, ημπορούμεν να ξέρωμεν ότι κανείς δεν φέρει όπλον, έστω και εάν το όπλον του είναι σουγιάς; Θα έπρεπε όλους να τους γυμνώνωμεν από επάνω έως κάτω. Αυτό δεν είναι πρακτικόν. Και αυτάς τας δύο αδυναμίας εκμεταλλεύονται οι άνθρωποι του τύπου αυτού, οι οποίοι δημιουργούν αυτά τα περιστατικά.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Από συνέντευξή του στις 4 Ιανουαρίου 1969.

Το ύποπτο πράσινο "ανσάμπλ"

Πάνω από τη Ρόδο, ωστόσο, κάτι ύποπτο πήρε σε μια στιγμή το μάτι μου! Η αεροσυνοδός της πρώτης θέσεως, όπου καθόμουν, συνόδεψε μίαν άλλη επιβάτιδα της πρώτης θέσεως, μια νόστιμη καλοντυμένη δεσποινίδα, στο "κόκπιτ". Στην αρχή δεν πίστεψα πως επρόκειτο για κάτι σοβαρό. Ισως μια από εκείνες τις συνηθισμένες περιέργειες των επιβατών, που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά τον θάλαμο οδηγήσεως (...) Η μελαψή δεσποινίς με το πράσινο "ανσάμπλ" με πλησίασε και μου είπε ευγενικά να υποχωρήσω στη δεύτερη θέση. Πίστεψα πως μου μετέφερε μια υπόδειξη της αεροσυνοδού, που προφανώς δεν είχα προσέξει, και υπάκουσα. Καθώς όμως πήγα να περάσω στην τουριστική θέση, ένας τρίτος Αραβας της πρώτης θέσεως με σταμάτησε για να μου κάνη σωματικό έλεγχο. Δέχτηκα στωικά γιατί δεν μπορούσα να κάνω κι αλλιώς. Αφού δεν ανακάλυψε τίποτε, με άφησε να περάσω στην τουριστική θέση και να καθήσω. (...)
Νομίζω πως θα πρέπει να υπογραμμίσω δύο σημεία: Πρώτον, ότι είναι ευτύχημα ότι όλοι οι επιβάτες συμμορφώθηκαν στις υποδείξεις των αεροπειρατών και δεύτερον ότι οι αεροπειραταί γενικά μας φέρθηκαν καλά στις οκτώ ώρες της αεροπορικής μας περιπέτειας.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΛΑΜΙΔΑΣ
Συνέντευξη στον Ε. Α. Αντώναρο, "Επίκαιρα", 24-31. 7.1970.

Μοναχά στην Αλβανία

Μεσημέριαζε σχεδόν ύστερα από μιάμιση ώρα πτήση, όταν το "αρπαγμένο DC 3 του Ωνάση" βρισκόταν στο ύψος της Κέρκυρας. Η θέα ωστόσο του πανέμορφου νησιού μου θύμισε άσκημες μέρες! Μήνες ατέλειωτης φρίκης μέσα στα σκοτεινά μπουντρούμια του μεσαιωνικού κατέργου της Κέρκυρας. Σαν αστραπή μια σκέψη πέρασε μέσα από το μυαλό μου: (...) Να ρίξω μια χούφτα προκηρύξεις χειρόγραφες πάνω στο σημείο (στην "ακτίνα Κ"), όπου μαρτυράει τώρα ο στρατηγός Ιορδανίδης και οι άλλοι αντιφασίστες πατριώτες; (...)
"Γιατρέ Τσιρώνη", άκουσα μέσα στο ονειροπόλημά μου τη φωνή του κυβερνήτη Τζώρτζη. "Θέλετε να πάμε στην Ιταλία αντί Αλβανία;" (...) Μα η Βαρβάρα Τσιρώνη ("σκληροπυρηνική" μαρξίστρια) δεν αστειεύτηκε! Δείχνοντας με αταλάντευτο ένοπλο χέρι, ολόισια τον "κινεζικό" Βορρά, δήλωσε σταθερά και ανέκκλητα: "Στην Αλβανία θα πάμε, κύριε Τζώρτζη. Μοναχά στην Αλβανία και πουθενά αλλού!" Δεν το κρύβω, την καμάρωσα μέσα μου! (...)
Ουσιαστικά το αεροπειρατικό εγχείρημα είναι γεγονός τετελεσμένο. Πέτυχε απόλυτα! Κοιτάζω τους γιους μου και τους χαμογελάω αυθόρμητα... Γελάνε τα μάτια τους! Κοιτάζω τη γυναίκα μου. Είναι σκεπτική, αυστηρή θα 'λεγα, μα στην έκφρασή της έχει την περηφάνια και την αυτοπεποίθηση. Την βλέπω σαν προσωποποίηση της αδάμαστης ανθρώπινης ψυχής! Είμαι άραγε "ρομαντικός" ή "παρανοϊκός", αφού μπορώ να αισθάνομαι έτσι αυτή τη στιγμή; Τίποτα απ' αυτά. Είμαι σωστός, απαντάω ο ίδιος στον εαυτό μου. (...)
(Στο αεροδρόμιο της Αυλώνας) αντίκρισα πέντε Αλβανούς με στολή και πηλήκια να περιμένουν σοβαροί, "ερωτηματικοί" και λίγο ανέκφραστοι. "Ποιος είστε, τι έγινε;", με ρώτησε ο μεσαίος αλβανός αξιωματικός. "Είμαι έλληνας πατριώτης που κατέλαβα αυτό το αεροπλάνο και δραπέτευσα από τη χούντα στη λαϊκή Αλβανία. Ονομάζομαι γιατρός Τσιρώνης. Θα πολεμήσω για τη λευτεριά της πατρίδας μου! Ζητώ πολιτικό άσυλο απ' τις αρχές της Αυλώνας". "Δώστε μου το όπλο σας!" "Ορίστε", είπα και του το 'δωσα. (...) "Είστε μόνος ή με συντρόφους σας;", ξαναρώτησε ο Αλβανός. "Με συνοδεύουν τρία μέλη της οικογένειάς μου που πήραν μέρος στην αεροπειρατεία". (...) "Παρακαλώ", μου είπε, "πέστε στη σύζυγο και τους γιους σας ότι θα παραδώσουν τον οπλισμό τους αργότερα!!". "Ευχαρίστως και τώρα", του δήλωσα. "Οχι, δεν πειράζει. Αργότερα", είπε και απομακρύνθηκε!
Ομολογώ ότι ακόμη ως τώρα δεν μπόρεσα να εξηγήσω απόλυτα αυτή την απροσδόκητη "διακριτική" στάση του αξιωματικού της Αυλώνας απέναντι στη φαμίλια μου. Ευγένεια; Σκοπιμότητα; Και τα δύο μαζί; Δεν ξέρω. Γεγονός είναι, πάντως, ότι τα όπλα της συζύγου και των γιων μου ζητήθηκαν από τους Αλβανούς και παρεδόθησαν μόνο την ...επόμενη μέρα της αεροπειρατείας! Μόνο μετά την αναχώρηση της Ντακότα για την Ελλάδα! (...) Δυσκολεύομαι να σχολιάσω αυτή την εντυπωσιακή ενέργεια του μη άμεσου αφοπλισμού της φαμίλιας μου από τον κόκκινο αξιωματικό της Αυλώνας και τις λοιπές αλβανικές αρχές στη συνέχεια!

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΡΩΝΗΣ
"Το γαλάζιο βιβλίο του Τσιρώνη", Αθήνα 1975, σ. 85-99

Α - Ω

Αφήγηση της Αμερικανίδας Μπρέντα Γκραμπς που με τα παιδιά της (7 και 8 ετών) βρέθηκε στο μπόινγκ της Ολυμπιακής τον Ιούλιο του '70: "Τους έδειξα τους αεροπειρατές και τους είπα ότι είναι κακοί άνθρωποι. Να κάτσουν ακίνητα στη θέση τους. Και με άκουσαν. Ευτυχώς οι αεροπειρατές μου έδωσαν χυμούς και κρακεράκια για τα παιδιά. Αλλά έμειναν 8 ώρες καρφωμένα στο κάθισμά τους, όσο κι αν διασκέδαζαν με τα πιστόλια που έβλεπαν".

Δηλώσεις του καθηγητή Γεωργάκη μετά την αεροπειρατεία που οδήγησε σκάφος της Ολυμπιακής στο Κάιρο: " Η Ολυμπιακή Αεροπορία καταδικάζει πάσαν ενέργειαν, αδιαφόρως αιτίων, η οποία θα ηδύνατο, κατά τον ένα ή τον άλλον τρόπον να εκθέσει εις κίνδυνον την ασφάλειαν των επιβατών αεροπλάνου" (3.1.69).

Η φιλολογία για τα μέτρα ασφαλείας στο Ελληνικό είναι μόνιμη. "Την επομένη της επιθέσεως, μια επιτόπια έρευνα στον ανατολικό αερολιμένα επιβεβαίωσε τους φόβους μας: Τα μέτρα ασφαλείας ελάχιστα -ή καθόλου- προστατεύουν τους επιβάτες ή τους επισκέπτες από το τυφλό μένος των Αράβων", έγραφαν οι ειδικοί ρεπόρτερ Γιώργος Τράγκας και Αρης Σκιαδόπουλος στον Ταχυδρόμο (10.8. 1973).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε τον Δεκέμβριο του '69 η πληροφορία ότι μεταξύ τριών επίδοξων αεροπειρατών που συνελήφθησαν στο Ελληνικό ήταν και μια γυναίκα: "Οσοι είδαν τη Μάχα Χαλίλ Αμπού οδηγουμένη στην ανάκριση ομολογούν πως θα 'παιρναν αντίδωρο, που λέει ο λόγος, από το χέρι της όμορφης κοπέλας - κι ας είναι Μουσουλμάνα. Κι όμως το αβρό αυτό πλάσμα έκρυβε μέσα στο τσαντάκι του, μαζί με την πουντριέρα του, περίστροφο και χειροβομβίδες" ("Εθνος", 27.12.69).

Καινούριο κοσκινάκι μου. Ειδικά διπλώματα "διά των οποίων εξεφράζετο η ευαρέσκεια του κ. Προέδρου της κυβερνήσεως διά την καρτερικότητά των" απονεμήθηκαν στα μέλη του πληρώματος του πρώτου αεροσκάφους της Ολυμπιακής που έπεσε θύμα αεροπειρατείας στις 8 Νοεμβρίου 1968. Τα διπλώματα απένειμε ο αντιπρόεδρος Δ. Πατίλης επροσωπώντας τον ίδιο τον Γ. Παπαδόπουλο. 

Με προσωπική μεσολάβηση του Ωνάση κλείστηκε η συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης με τους παλαιστίνιους αεροπειρατές τον Ιούλιο του 1970, οι οποίοι μάλιστα ζήτησαν και έγγραφη δέσμευσή του ότι θα τηρούνταν οι όροι. Φυσικά η προσφορά του δεν έγινε δεκτή ("αφήστε τους επιβάτες και πάρτε εμένα για όμηρο"), αλλά σύμφωνα με τους μάρτυρες ο Ωνάσης αντήλλαξε θερμή χειραψία με τον νεαρό αεροπειρατή με τον οποίο συνομίλησε.

Πάντοτε καχύποπτοι οι Αμερικανοί με τη χώρα μας. Ακόμα και μεσούσης της δικτατορίας το TIME (20.8.1973) θεωρούσε την Ελλάδα περίπου ως παράδεισο των αράβων τρομοκρατών και την "εθνική κυβέρνηση" ως στήριγμα των "τριτοκοσμικών αντιιμπεριαλιαστικών καθεστώτων".

Στα γραφεία της ισραηλινής ΕΛ-ΑΛ στο Σύνταγμα επιτέθηκαν τον Νοέμβριο του 1969 δύο Αραβες ( Ελία Ντερκαραμπετιάν και Μασούρ Τζουντζασέχ) με χειροβομβίδες. Δεκατέσσερα άτομα μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο, ενώ οι δράστες συνελήφθησαν ύστερα από καταδίωξη. Ο μικρός τραυματίας Γιώργος Νάστος, ο οποίος υπέκυψε την επομένη, φέρεται κατά τις εφημερίδες της εποχής να είπε ότι "θα μεγαλώσει και θα σκοτώσει τον κακό αράπη".

Την περιποίηση του γνωστού βασανιστή, προισταμένου Πληροφοριών της Γενικής Ασφάλειας, Μάλλιου δέχθηκαν οι Παλαιστίνιοι πειρατές του 1973, αφού νωρίτερα γνώρισαν και την διαπραγματευτική δεινότητα του αστυνομικού διεθυντή Χριστολουκά. Ο τελευταίος, τρείς μήνες αργότερα, έγινε ευρύτερα γνωστός για τους χειρισμούς του στο Πολυτεχνείο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

"Το Γαλάζιο Βιβλίο του Τσιρώνη" (Αθήνα, 1975). Με πρότυπο το αλλόχρωμο βιβλιαράκι του Μάο, ο γιατρός αεροπειρατής καταθέτει το πιστεύω του. Περιλαμβάνεται το ημερολόγιό του από την απαγωγή της Ντακότα και οι εμπειρίες του από την απόδραση στην Αλβανία.

"Το άδοξο τέλος μιας παράτολμης επιδρομής" (Επίκαιρα, 24-31/7/1970). Εκτενές ρεπορτάζ για την επιδρομή των παλαιστινίων κομάντος σε μπόινγκ της Ολυμπιακής. Περιγραφή των διαπραγματεύσεων και συνεντεύξεις με τους επιβάτες.

Γιώργου Τράγκα, Αρη Σκιαδόπουλου "Στο έλεος των κομάντος" (Ο Ταχυδρόμος, 10/8/73). Ρεπορτάζ για την πολύνεκρη επίθεση στο Ελληνικό. Κριτική της πλημμελούς φύλαξης του αεροδρομίου. Περιλαμβάνεται η ρήση "στην Αθήνα κατοικούν 1.500.000 κάτοικοι και 500.000 κατάσκοποι".

Σπύρου Καρατζαφέρη "Το χρονικό της μεγάλης σφαγής" (Επίκαιρα, 10-16/8/1973). Λεπτομερής εξιστόρηση της επίθεσης του "Μαύρου Σεπτέμβρη" στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Διατυπώνεται η άποψη ότι "οι Παλαιστίνιοι τρομοκράτες διέπραξαν γκάφα πρώτου μεγέθους γιατί μεταξύ των τραυματιών και των νεκρών κανείς δεν είναι εβραϊκής καταγωγής". 


ΔΕΙΤΕ

Διεθνές Αεροδρόμιο (Airport) του Τζόρτζ Σίτον (1970). Κλασική ταινία καταστροφής, επικεντρωμένη στις δυσκολίες προσγείωσης ενός αεροπλάνου ύστερα από αποτυχημένη απόπειρα αεροπειρατείας με δράστη ένα μανιακό οπλισμένο μ' εκρηκτικά.

Επιδρομή στο Εντεμπε (Raid on Entebbe) του Ερβιν Κέρσνερ (1976). Αμερικανική τηλεταινία με θέμα την κλασική αεροπειρατεία του αεροσκάφους της Ερ Φράνς και την επιτυχημένη καταστολή της από τις επίλεκτες ισραηλινές αντιτρομοκρατικές μονάδες.

Ο κλοιός του Κώστα Κουτσομύτη (1987). Κινηματογραφική απεικόνιση της πρώτης αεροπειρατείας που πραγματοποιήθηκε επί ελληνικού εδάφους, στα χρόνια του εμφυλίου.

Ο μεγιστάνας του Τύπου. Θεατρικό έργο του Δημήτρη Κολλάτου (1982) με αντικείμενο το Συγκρότημα Λαμπράκη. Εκτενής αναφορά στο τέλος του γιατρού Τσιρώνη, που παρουσιάζεται ως το (ηρωικό) αντίπαλο δέος απέναντι στη διαφθορά των πολιτικό-εκδοτικών κύκλων.

Ενας τρελός τρελός αεροπειρατής, του Κώστα Καραγιάννη (1972). Κωμωδία σφραγισμένη από την περιέργεια και την αμηχανία που προκαλούσε το νέο φαινόμενο την περίοδο της δικτατορίας.

(Ελευθεροτυπία, 21/4/1996)