Η ΝΕΑ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ

Πολεοδομική εθνοκάθαρση στην Ιερή Πόλη

1.  /  2.

 
Τα χριστιανικά προσκυνήματα

Εάν εις το Ισραήλ αι εκκλησίαι είναι τόσαι πολλαί εις αριθμόν και σημαντικαί, εις την Ανατολικήν Ιερουσαλήμ, την Βηθλεέμ και τα περίχωρα αυτών δεν είναι ολιγάριθμοι. Κατά την παράδοσιν δε τυγχάνουν ειδικού σεβασμού. Αρκεί να αναφέρωμεν την Βασιλικήν του Παναγίου Τάφου, την εκκλησίαν της Γεννήσεως, τας Στάσεις της οδού του Μαρτυρίου, τον Τάφον της Παναγίας, το Παρεκκλήσιον της Αναλήψεως και τα λοιπά προσυνήματα επί του Ορους των Ελαιών.
Τα προσκυνήματα αυτά, αντικείμενον του βαθυτέρου σεβασμού όλων των Χριστιανών του κόσμου, παρουσιάζουν δυστυχώς εις τον προσκυνητήν, ο οποίος προσέρχεται μετ' αφοσιώσεως εκεί, το λυπηρόν θέαμα του διηρημένου Χριστιανισμού. Πράγματι, εις την Βασιλικήν του Παναγίου Τάφου, τα δικαιώματα και τα προνόμια συχνά αλληλοσυγκρούονται και διεκδικούνται υπό εξ διαφόρων Δογμάτων: Ελληνορθοδόξων, Ρωμαιοκαθολικών, Αρμενίων, Κοπτών, Συρίων και Αιθιόπων, άι δε κλείδες του Παναγιωτάτου προσκυνήματος της Χριστιανοσύνης είναι εμπεπιστευμέναι επί επτά αιώνας εις μέλη δύο Μουσουλμανικών οικογενειών.
Η εις Βηθλεέμ Βασιλική της Γεννήσεως διαχειρίζεται υπό των Ελλήνων Αρμενίων, Κοπτών και Συρίων. Οι Καθολικοί εξαιρούνται, ως επίσης και εκ του Τάφου της Παναγίας. Αλλα προσκυνήματα, ως το Σπήλαιον της Γεννήσεως και το Παρεκκλήσιον της Αναλήψεως είναι επίσης αντικείμενον επίμαχων διεκδικήσεων.

Σ.Π.ΚΟΛΜΠΙ 

(Διευθυντής Τμήματος Χριστιανικών Υποθέσεων του Υπουργείου Θρησκευμάτων του Ισραήλ, Εκδοση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, Αθήναι 1970)

Η ιουδαϊκή πνοή 

Ενας φίλος μου Οβραίος, που ήταν μαζί μου, μοντέρνος, άθεος, αριβίστας, όλο ενέργεια και λογική, στράφηκε και μου είπε γνέφοντάς μου με ειρωνεία: 
-Θαρρούν πως με τις φωνές στον αγέρα θα ξαναχτιστεί η Ιερουσαλήμ. Μονάχα η άφθονη παραγωγή κι η δίκαιη κατανομή του πλούτου θα δημιουργήσουν την τέλειαν ανθρωπότητα, τη νέα Ιερουσαλήμ.
Κι εγώ του αποκρίθηκα πεισματωμένος:
-Σύντροφε, οι φωνές τούτες που περιγελάς πάνε πάντα μπροστά και σπέρνουν τον αέρα. Υστερα από χίλια, δυο χιλιάδες χρόνια, έρχεστε σεις οι κοινωνιολόγοι, οι χερομάχοι του λογικού και θερίζετε. Τέτοια είναι πάντα η μυστικιά προετοιμασία της πραγματικότητας. Η καρδιά πνίγεται, φωνάζει, θέλει να ξεφύγει. Γίνεται κραυγή και τρικυμίζει τον αγέρα. Βρίσκει άλλες καρδιές, θέτει σε κίνηση τα μυαλά και τα χέρια, επιστρατεύει τις ορατές και τις αόρατες δυνάμεις. Ο λόγος έτσι μονάχα γίνεται σάρκα και πατάει τη γης. Τι χρειάζεται για να σαρκωθεί; Τούτο μονάχα: να κρατιέται η κραυγή χρόνια πολλά στον αγέρα. (...)
Στα βιβλικά χρόνια, η Παλαιστίνη έτρεχε μέλι και γάλα και τα σταφύλια ήταν τόσο βαριά, που κάθε σταφύλι το σήκωναν δυο άντρες. Σήμερα η όψη της Παλαιστίνης είναι αγνώριστη: οι Αραβες έφεραν μαζί τους την προγονικιάν έρημο. Ομως μια νέα πνοή, η παμπάλαιη ιουδαϊκή, φυσάει πάλι απάνω από τις ρημαγμένες πεδιάδες και λαγκάδες της Παλαιστίνης. Εφτασαν πάλι οι Ιουδαίοι, οργώνουν τη γης, μαζώνουν τα νερά, φυτεύουν, χτίζουν. Μάχουνται με τον ευγενέστερο τρόπο, καρπίζοντας τη γης, να την καταχτήσουν. Μάχουνται να φέρουν λίγο φως και γλύκα και χαρά στη χερσωμένη πατρίδα.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ 
("Ταξιδεύοντας: Σινά - Ιερουσαλήμ") 

Απ' τον Σολομώντα στον Ομέρ

Τα Ιεροσόλυμα (Kudus) είναι αγία και ιερή πόλη και για τους Εβραίους και για τους Χριστιανούς αλλά και για τους Μουσουλμάνους. Ο Προφήτης Μουχάμεδ είχε πεί "μόνο τρία τεμένη είναι για προσκύνημα: Το Μεστζίδη Χαράμ, το Μεστζίδη Ακσά και το Μεστζίδη Νεμπεβί. Το Μεστζίδη Ακσά (Mescid-i Aksa) βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα και ονομάστηκε έτσι διότι τότε ήταν πιό μακρινό τζαμί από τη Μέκκα.
Για τους Μουσουλμάνους η ιερότητα της Ιερουσαλήμ δεν περιορίζεται μόνο σ' αυτό το ιστορικό δεδομένο. Στο ιερό Κοράνιο αναφέρεται η πόλη και το συγκεκριμένο τζαμί, απ' όπου ο Προφήτης Μουχάμεδ καβάλα σε ένα παραδεισένιο άτι ανέβηκε στα ουράνια, συνομίλησε με το Θεό (Mirac) και ξαναγύρισε πάλι εκεί, στην Ιερουσαλήμ. Αλλά και πριν τον Μουχάμεδ οι προφήτες Δαβίδ (Davud) και Σολομών (Suleyman) ήταν αυτοί που έκτισαν για πρώτη φορά τον ιερό ναό, στα ερείπια του οποίου μετέπειτα οικοδομήθηκε το Μεστζίδη Ακσά. Το μόνο που διασώζεται από τον ναό του Σολομώντα είναι το Τείχος των Δακρύων.
Η χρυσή εποχή των Ιεροσολύμων ήταν την περίοδο των προφητών Δαβίδ και Σολομώντα. Μετά απ' αυτούς, οι εσωτερικές διαμάχες των Ισραηλιτών οδήγησαν στη διάλυση και την καταστροφή. Στη συνέχεια η πόλη κατακτήθηκε από τους Βαβυλώνιους και τους Ρωμαίους. Ως δεύτερη χρυσή περίοδος των Ιεροσολύμων θεωρείται η εποχή του Χαλίφη Ομέρ. Δυστυχώς και αυτή η περίοδος τέλειωσε με την κατάληψη και την καταστροφή της πόλης από τους Σταυροφόρους. Μετά τους Σταυροφόρους η πόλη έζησε την τελευταία ειρηνική της φάση επί του Οθωμανού Σουλτάνου Yavuz Selim και για τετρακόσια χρόνια. Αυτή την περίοδο Εβραίοι, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι έζησαν αδελφωμένοι και μονιασμένοι όσο ποτέ.
Και φτάνουμε στα χρόνια μας όπου βλέπουμε πάλι τα Ιεροσόλυμα να γίνονται κέντρο μισαλλοδοξίας, διεκδικήσεων και πολεμικών επιχειρήσεων.

ΑΜΝΤΟΥΛΧΑΛΙΜ ΝΤΕΝΤΕ 
(Δημοσιογράφος, πρώην γραμματέας της Μουφτείας Κομοτηνής)

Α - Ω

Από τους 110.000 δυνάμει ψηφοφόρους της Αν. Ιερουσαλήμ, μονάχα 70.000 έσπευσαν να γραφτούν στους εκλογικούς καταλόγους των πρόσφατων παλαιστινιακών εκλογών (20/1/96) κι απ'αυτούς μονάχα 4.500 επιτρεπόταν να ψηφίσουν στην πόλη - οι άλλοι έπρεπε να ταξιδέψουν στη Δ. Οχθη. Τελικά ψήφισε το 40%, ενώ η συνολική συμμετοχή έφτασε το 70%.

Για ακόμα μια φορά, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ επιβεβαίωσε στις 4 Δεκεμβρίου 1995 τον παράνομο - και κατ' επέκταση άκυρο - χαρακτήρα της ανακήρυξης της "ενιαίας" Ιερουσαλήμ σε πρωτεύουσα του Ισραήλ. Η απόφαση ψηφίστηκε από 133 χώρες, έναντι 13 αποχών ( μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ) και μιας μόνο ψήφου κατά - του ίδιου του Ισραήλ.

Δήμαρχος της δυτικής Ιερουσαλήμ απ' το 1965 ως το 1967 και στη συνέχεια ολόκληρης της πόλης μέχρι πέρυσι, ο αυστριακής καταγωγής Τέντι Κόλεκ ανήκε μεν στο Εργατικό Κόμμα, στηριζόταν όμως σε ένα εκλογικό σώμα κατεξοχήν ... ακροδεξιό. Ισως η επιτυχία του να οφειλόταν απλά στην απουσία διαφοράς ανάμεσα στα δυο κόμματα όσον αφορά το μέλλον της πόλης.

Εκτός από τις πολιτικές, υπήρξαν και επιστημονικές αντιρρήσεις για το γιορτασμό της τρισχιλιετηρίδας της Ιερουσαλήμ. "Ηταν μιά καθαρά πολιτική απόφαση" δήλωσε (AP 30/8/95) ο επικεφαλής της τοπικής αρχαιολογικής υπηρεσίας, Γεδεών Αβνί - επισημαίνοντας ότι η πόλη πρωτοκατοικήθηκε εδώ και 5.000 χρόνια, η δε ακριβής χρονολογία της κατάληψής της από το Δαβίδ και της ανακήρυξής της σε εβραϊκή πρωτεύουσα είναι αδύνατο να καθοριστεί...

Η κινδυνολογία για την επικείμενη "μαζική αγορά γης" στην Ιερουσαλήμ από αραβικά κεφάλαια του εξωτερικού δίνει και παίρνει τον τελευταίο καιρό στον εθνικά ευαίσθητο ισραηλινό Τύπο. Σας θυμίζει τίποτα;

Κυκλοφοριακό Απαρτχάιντ στην ιερή πόλη: τα εβραϊκά αυτοκίνητα έχουν κίτρινες πινακίδες, τα αραβικά μπλε. Η διασφάλιση της ισονομίας - ισοπολιτείας επαφίεται στις καλές προθέσεις των ισραηλινών τροχονόμων. Το κίτρινο αστέρι των εβραίων του Γ' Ράιχ είναι, προφανώς, τεχνολογικά ξεπερασμένο.

Μόλις ο βασιλιά Χουσείν της Ιορδανίας, έμαθε πριν λίγες βδομάδες, ότι τα χαλιά του ιερού τεμένους του Ομάρ είναι σε αθλία κατάσταση, διέταξε να εξεβρεθεί αμέσως το κονδύλι που απαιτείται για την αντικατάστασή τους. Σύμφωνα με την ειρηνευτική συμφωνία του Οκτωβρίου του 1984 μεταξύ Ισραήλ και Ιορδανίας, η πρώην κάτοχος της ανατολικής Ιερουσαλήμ αραβική χώρα έχει την ευθύνη της συντήρησης των ισλαμικών μνημείων της πόλης -που από το 1967 έχουν προσαρτηθεί στο κράτος του Ισραήλ.

Οφθαλμόν αντί οφθαλμού, έστω και σε καθαρά νομικό επίπεδο: εν όψει των διαπραγματεύσεων του Μαίου, το "Παλαιστινιακό Ιδρυμα Γής και Νερού" καλεί από τις αρχές Φεβρουαρίου τους Παλαιστίνιους που μέχρι το 1948 είχαν περιουσίες στη Δυτ. Ιερουσαλήμ, να απαιτήσουν την επιστροφή των περιουσιών τους ή τουλάχιστον την ανάλογη αποζημίωση. 

Πρόβατα και ερίφια στις κατεδαφίσεις "αυθαιρέτων" από το Δήμο της Ιερουσαλήμ: μέσα στο πρώτο εξάμηνο του '95 εκδόθηκαν 45 διοικητικές (δηλ. άμεσα εκτελεστές) διαταγές κατεδάφισης παλαιστινιακών σπιτιών και 4 μονάχα δικαστικές (που επιδέχονται έφεση και απαιτούν μακροχρόνια διαδικασία). Στους Εβραίους παραβάτες τα νούμερα ήταν αντίστροφα - 6 & 94 αντίστοιχα (ΑΡ 20/6/95).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Maxime Rodinson "Το Ισραήλ και οι Αραβες" (Αθήνα χχ, εκδ.Αύριο). Η καλύτερη διαθέσιμη ανάλυση του προβλήματος της Μ.Ανατολής από όσες κυκλοφορούν στη χώρα μας. Μειονέκτημά της: σταματά στον πόλεμο του 1967. Η αγγλική έκδοση ( "Israel and the Arabs", εκδ.Penguin 1982) φτάνει μέχρι το 1980.

Helena Cobban "The PLO. People, power, politics" (Κέμπριτζ 1984, εκδ. Cambridge University Press). Διεισδυτική ανάλυση της διαμόρφωσης και των πρώτων δυό δεκαετιών ανάπτυξης του παλαιστινιακού εθνικού κινήματος.

Rosemary Sayigh "Οι Παλαιστίνιοι: από αγρότες, επαναστάτες" (Αθήνα 1981, εκδ. Αλμπατρός, μτφ. Δ. Κούρτοβικ). Εξαιρετική κοινωνιολογική μελέτη της πρώτης σιωνιστικής εθνοκάθαρσης των Αράβων της Παλαιστίνης και του σχηματισμού της παλαιστινιακής εθνικής ταυτότητας στα προσφυγικά στρατόπεδα του Λιβάνου.

"Jerusalem, visions of reconciliation. An Israeli-Palestinian dialogue" (U.N.Department of Public Information, Δεκέμβριος 1993). Πρακτικά της ημερίδας που διοργάνωσε ο ΟΗΕ στην Αθήνα για την Ιερουσαλήμ τον Απρίλιο του 1993, με συμμετοχή επώνυμων Ισραηλινών και Παλαιστινίων.

Rouba Housary "Jerusalem, la ville sainte qui devient ville-forteresse" (Le Monde Diplomatique 1/1992). Λεπτομερής καταγραφή της "αναίμακτης εθνοκάθαρσης" της Ιερουσαλήμ από τις ποικίλες υπηρεσίες του ισραηλινού κράτους.

Ιsabelle Avran "Jerusalem dans l' etau de la colonisation" (Le Monde Diplomatique 6/1995). Η συνέχεια της υπόθεσης στις μέρες μας. Στοιχεία για τη δημιουργία της "Μητροπολιτικής Ιερουσαλήμ" και την ανατροπή των δημογραφικών δεδομένων της πόλης.

Edward Said "Peace & its discontents. Gaza - Jericho, 1993-1995" (Λονδίνο 1995, εκδ.Vintage). Σφοδρή κριτική της τρέχουσας "ειρηνευτικής" διαδικασίας από ένα διανοούμενο της παλαιστινιακής διασποράς, ανέκαθεν οπαδό της λύσης της αραβοϊσραηλινού προβλήματος μέσω διαπραγματεύσεων και συντάκτη της ιστορικής απόφασης του 1988.

ΔΕΙΤΕ

Χάννα Κ. ( Hanna K.) του Κώστα Γαβρά (1983). Η σιωπηρή εθνοκάθαρση της Ιερουσαλήμ και της Δυτικής Οχθης του Ιορδάνη, μέσα από την ερωτική σχέση μιας ανυποψίαστης Αμερικανίδας με ένα νεαρό Παλαιστίνιο που πέφτει θύμα των ισραηλινών "χωροταξικών αναδιαρθρώσεων".

The Jerusalem file του Τζόν Φλίν (1971). Εξίσου ανυποψίαστοι αμερικανοί αρχαιολόγοι βρίσκονται ξαφνικά εν μέσω της αντιπαράθεσης ισραηλινών κι αράβων κατασκόπων...

(Ελευθεροτυπία, 7/4/1996)