ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΦΙΕΔΩΝ

Σανταμισμός χωρίς Σαντάμ

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

1. / 2.   

 

Η επιλεκτική κάθαρση

Προτού ξεκινήσει η αμερικανοβρετανική εισβολή στο Ιράκ, η τύχη των μελών του κυβερνητικού κόμματος Μπάαθ αποτελούσε αντικείμενο έντονης διαμάχης ανάμεσα στα θινκ τανκ των ΗΠΑ που φιλοδοξούσαν να καθοδηγήσουν τη μετασανταμική «ανοικοδόμηση» της χώρας.

Τα «γεράκια» του Πενταγώνου και οι οργανώσεις των εξόριστων (κυρίως τα στελέχη του Ιρακινού Εθνικού Κογκρέσου) επέμεναν στην πλήρη «απομπααθοποίηση» της ιρακινής κοινωνίας, με δραστική εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από το στελεχικό δυναμικό του παλιού καθεστώτος.

Πιο συγκρατημένοι ήταν οι «ρεαλιστές» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και της CIA, που υπενθύμιζαν πως το Μπάαθ έχει κάπου 2.500.000 μέλη -το ένα δέκατο δηλαδή του συνολικού ιρακινού πληθυσμού, ποσοστό που αυξανόταν κατακόρυφα στα μορφωμένα στρώματα και το εξειδικευμένο τεχνικό δυναμικό. Η συλλογική και χωρίς διακρίσεις αποξένωση μιας τόσο μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, τόνιζαν, το μόνο που θα κατάφερνε θα ήταν να υπονομεύσει στρατηγικά την αμερικανική ηγεμονία στη χώρα.

Μετά την κατάληψη του Ιράκ, οι κατοχικές αρχές επιχείρησαν κατ' αρχάς να συγκεράσουν τις δύο στρατηγικές. Με μια απλή διαταγή του, ο στρατιωτικός διοικητής της χώρας, στρατηγός Τόμι Φρανκς, ανακοίνωσε στις 11 Μαΐου τη διάλυση του Μπάαθ, εντέλοντας τις κατά τόπους οργανώσεις του να πάψουν να λειτουργούν. Ο ανθύπατος Πολ Μπρέμερ, απ' την πλευρά του, διακήρυξε ότι στο εξής απαγορεύεται η ανάληψη δημόσιων θέσεων από όσους Ιρακινούς κατείχαν τους τρεις ψηλότερους βαθμούς της κομματικής ιεραρχίας -συνολικά, κάπου 120.000 άτομα.

Αυτά στη θεωρία. Γιατί, στην πράξη, τα πράγματα αποδείχθηκαν πολύ πιο περίπλοκα. Η εκκαθάριση των μπααθικών φαίνεται πως ακολουθεί εντελώς διαφορετικούς ρυθμούς από περιοχή σε περιοχή κι από υπηρεσία σε υπηρεσία, υπακούοντας στις απαιτήσεις της εκάστοτε συγκυρίας αλλά και στις κατά τόπους πολιτικές ισορροπίες. Με αποτέλεσμα μια γενικευμένη αίσθηση αδικίας, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και απλοί οπαδοί του Σαντάμ πετάγονται στο δρόμο, ενώ αλλού ηγετικά στελέχη του παλιού καθεστώτος διατηρούν την εξουσία τους προσεταιριζόμενα τα καινούρια αφεντικά της χώρας.

Ετσι, στο Τικρίτ το σύνολο των 52 δικαστικών της επαρχίας παρέμειναν στη θέση τους, παρ' ότι που όλοι τους ήταν μέλη του κόμματος του Σαντάμ. Χωρίς αυτούς, εξήγησε ο λοχαγός του δικαστικού, Μάικ ντ' Ανούντσιο, τίποτα δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει («Christian Science Monitor» 24.9.03).

Από την άλλη, στα μέσα Νοεμβρίου ο Μπρέμερ ανακοίνωσε την απόλυση 28.000 εκπαιδευτικών που κατείχαν κομματικές ταυτότητες του Μπάαθ («UPI» 21.11.03). Στο υπουργείο Υγείας, πάλι, ο αμερικανός επίτροπος Στίβεν Μπράουνινγκ απαιτεί από τα υποψήφια στελέχη την υπογραφή σχετικής δήλωσης, στην οποία να διακηρύσσουν ότι «δεν είναι ούτε υπήρξαν ποτέ» μέλη του Μπάαθ («Washington Post» 12.5.03).

Πολύ πιο εύγλωττη αποδεικνύεται, ωστόσο, η ταχύτατη αποκατάσταση κάποιων κομματικών στελεχών που πρόλαβαν ν' αλλάξουν έγκαιρα στρατόπεδο.

Τυπικό δείγμα ο συνταγματάρχης της επίλεκτης Ρεπουμπλικανικής Φρουράς Τζαμπάρα αλ-Τζουμπούρι, που σήμερα θεωρείται «ένας κρίσιμος σύμμαχος των ΗΠΑ» στο Τικρίτ. «Κάποτε ήμουνα ένας πολύ σκληρός διοικητής», αφηγείται με νόημα στην απεσταλμένη της «Christian Science Monitor» (24.9.03), «τώρα όμως είμαι ένας πολύ ειρηνικός πολιτικός. Οι άνθρωποι λένε άσχημα πράγματα για μένα, όμως δεν με νοιάζει». Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο, ο όχι και τόσο αγαπητός αυτός αξιωματικός «σήμερα διευθύνει μια ειδική υπηρεσία ασφαλείας που προστατεύει τον (διορισμένο) κυβερνήτη και αναφέρει σχετικά με τη δραστηριότητα των ανταρτών». Τακτοποιώντας, μεταξύ άλλων, και παλιούς προσωπικούς λογαριασμούς από την εποχή του Σαντάμ...

Και, φυσικά, υποστηρίζει ένθερμα τη μαζική επαναπρόσληψη των παλιών ασφαλιτών και πρακτόρων της Μουχαμπαράτ στις γραμμές της Νέας Τάξης: «Κάποιοι αξιωματικοί των υπηρεσιών ασφαλείας μού ζήτησαν δουλειά. Υπάρχουν 100.000 τέτοιοι άνθρωποι στο Ιράκ. Αν δεν τους πληρώσουμε και δεν τους κάνουμε φίλους μας, τότε θα γίνουν εχθροί μας».
 



ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Seymour Hersh
«Moving targets»
(«The New Yorker» 15.12.2003).
Αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του παλαίμαχου αμερικανού δημοσιογράφου, σχετικά με τη σχεδιαζόμενη επιχείρηση «προληπτικό ανθρωποκυνηγητό» και τη στρατολόγηση στελεχών της Μουχαμπαράτ από τις αμερικανικές υπηρεσίες.

Antony Shahid & Daniel Williams
«U.S. recruiting Hussein's spies»
(«Washington Post» 24.8.2003).
Ενα από τα πρώτα ρεπορτάζ του αμερικανικού τύπου που αποκάλυψαν την «αξιοποίηση» των χαφιέδων του Σαντάμ από τις ΗΠΑ.

Dana Priest & Robin Wright
«Iraq spy service planned by U.S. to stem attacks»
(«Washington Post» 11.12.2003).
Περιγραφή της συγκρότησης των νέων μυστικών υπηρεσιών του Ιράκ, υπό την υψηλή καθοδήγηση της CIA. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον το απόσπασμα που αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης και επαναπρόσληψης των πάλαι ποτέ πρακτόρων της σανταμικής Μουχαμπαράτ.

Ann Scott Tyson
«Iraq's restive "Sunni Triangle"»
(«Christian Science Monitor» 24.9.2003).
Ανταπόκριση από το εξεγερμένο «σουνιτικό τρίγωνο» του κεντρικού Ιράκ. Καταγραφή της διαπλοκής ανάμεσα στις κατοχικές δυνάμεις και επώνυμα στελέχη του παλιού καθεστώτος.



ΣΥΝΔΕΘΕΙΤΕ

Iraq Occupation Watch (http://www.occupationwatch.org).
Δικτυακός τόπος αφιερωμένος στην αμερικανοβρετανική κατοχή του Ιράκ. Περιέχει μια αρκετά πλούσια συλλογή άρθρων του διεθνούς τύπου, οργανωμένη με βάση θεματικές ενότητες.

 


ΔΕΙΤΕ

Ουντάι Ρασίντ
Underexposed
(2004).
Ιρακινή ταινία που φιλοδοξεί να καταγράψει τη μετάβαση από το καθεστώς του Σαντάμ σε αυτό της αμερικανικής κατοχής. Το γύρισμα άρχισε τον περασμένο Οκτώβριο κι η ολοκλήρωσή της αναμένεται την ερχόμενη άνοιξη. Πρόκειται για την πρώτη ταινία που γυρίζεται στη χώρα μετά το 1994.


 

(Ελευθεροτυπία, 21/12/2003)

 

www.iospress.gr                                                                                    ΠΙΣΩ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ