ΚΑΤΑΔΟΤΕΣ ΜΕ ΤΟ ΑΖΗΜΙΩΤΟ

Η κατασκευή του χαφιέ

1.  /  2.

 
Ο νεοφασίστας και το καρφί

Τις βαρύτερες κατηγορίες κατά του Κώστα Πλεύρη τις έχει ξεστομίσει ένας ομοϊδεάτης του, ο νεοφασίστας Αριστοτέλης Καλέντζης. Ο Πλεύρης, σύμφωνα με τον Καλέντζη είναι "χαζοχαφιές της ΚΥΠ", "αργυρώνητος απατεωνίσκος", "χαφιές της πεντάρας", "σεσημασμένος ρουφιάνος". Οι δυο άνδρες βρέθηκαν μαζί στο εδώλιο του κατηγορουμένου στις 5 Οκτωβρίου 1977. Ο Καλέντζης αντιμετώπιζε την κατηγορία του βομβιστή, ενώ ο Πλεύρης κατηγορούνταν ως ηθικός αυτουργός. Τελικά ο Πλεύρης αθωώθηκε, ενώ ο Καλέντζης καταδικάστηκε σε δώδεκα χρόνια φυλακή.
Από τη φυλακή της Αλικαρνασσού ο Καλέντζης καταγγέλλει τον Πλεύρη, στο βιβλίο "Δημοκρατία 80, Κάτεργο", πεισμένος ότι αυτός τον κάρφωσε. Ο Πλεύρης υποβάλλει μήνυση κατά του Καλέντζη για συκοφαντική δυσφήμηση, αρνούμενος κατηγορηματικά "ότι υπήρξα χαφιές της ΚΥΠ και κατέδιδα νέους εθνικιστάς". Από τις φυλακές της Κέρκυρας, πλέον, ο Καλέντζης εκδίδει νέα μπροσούρα με τίτλο "Η Μαύρη Βίβλος του Κώστα Πλεύρη". Επιμένει στους χαρακτηρισμούς και δημοσιεύει τις καταθέσεις του Πλεύρη στον ανακριτή Γυφτάκη. Σε μια απ' αυτές, ο Πλεύρης, ο οποίος δήλωνε "επιχειρηματίας", ανέφερε: "Δεν γνωρίζω αν τα όπλα τα οποία ευρέθησαν εις την οικίαν του Χρηστάκη ανήκουν πράγματι εις τον Καλέντζην, ο τελευταίος δεν ήτο ποτέ μέλος της 4ης Αυγούστου, διεφώνει δε πάντοτε μαζί μου, ως προς την μεθοδολογίαν δια την επικράτησιν των ιδεών του πατριωτισμού. Αν υπάρχουν όπλα, ως με ρωτάτε, εις οικίας μελών της 4ης Αυγούστου, δεν γνωρίζω, πλην όμως το αποκλείω. Κατά μήνα Οκτώβριον 1976 υπέβαλα εις την Γεν. Ασφάλειαν Αθηνών έγγραφον αναφοράν, παραδοθείσαν εις χείρας του Διοικητού αυτής Καραθανάσην, προ αυτού δε παραδοθείσαν εις τον αστυνόμον Γουρνιά ουδόλως ενεργήσαντα, εις την οποίαν ανέφερα ότι οι Μιχαλολιάκος, Καλέντζης, Γιαννόπουλος, Γερονικολάου είχον συγκροτήσει ομάδα τελείως άσχετον με το κόμμα της 4ης Αυγούστου, η οποία θα προέβαινε εις εκνόμους ενεργείας. Επίσης ανέφερα ότι ο Καλέντζης έκρυβε όπλα και θα πρέπει να είχε τοποθετήση ταύτα εις το σημείο εις το οποίο είχε κρύψει τον πολύγραφο. Σημειωτέον ότι υπέδειξα εις τούτους, δηλ. την ασφάλεια και τον τρόπον εντοπίσεως του πολυγράφου."
Φυσικά δεν είναι δυνατόν να βγάλει κανείς ασφαλή συμπεράσματα από τους ανταγωνισμούς και τις εσωτερικές έριδες των νεοφασιστών. Πάντως οι καταγγελίες του Καλέντζη επιβεβαιώνονται από τον γνωστό δημοσιογράφο Γιώργο Τράγκα, ο οποίος στο βιβλίο του "Κορυδαλλός 1975-79" υποστηρίζει ότι "ο Πλεύρης, που μετά τη μεταπολίτευση αντιμετώπισε τον ανταγωνισμό και την επιρροή του Καλέντζη στα στελέχη της '4ης Αυγούστου', ήταν ο πρώτος που ανάφερε στην Υπηρεσία Πληροφοριών της Γενικής Ασφαλείας Αθηνών και στον τότε διοικητή της Καραθανάση, την ύπαρξη του οπλοστάσιου του νεαρού νεοφασίστα. Το 'κάρφωμα' του Καλέντζη από τον Πλεύρη αναφέρεται σε διοικητική εξέταση που διενεργήθηκε σε βάρος αστυνομικού 'για απόκρυψι πληροφοριών Εθνικής Ασφαλείας'".
Στο βιβλίο του ο Γιώργος Τράγκας παρέθετε αποσπάσματα από το προσωπικό ημερολόγιο του διευθυντή των φυλακών Κορυδαλλού Ιωάννη Παπαθανασίου. Οι διατυπώσεις του διευθυντή -ο οποίος υπήρξε κατά τον Γιάννη Κάτρη "ένας συντηρητικός, υπηρεσιακός, δεξιός, έντιμος, ανώτερος δημόσιος υπάλληλος"- δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για τη σχέση του Πλεύρη με τους ανακριτές του Καλέντζη: "10 Μαρτίου 1977: Σήμερα στις 11:30 το πρωί ήλθε στη φυλακή ο ανακριτής κ. Γυφτάκης, ο οποίος πήρε τις καταθέσεις των κρατουμένων Αριστ. Καλέντζη, Αναργ. Κακκαβά και Πέτρου Μπάμπαλη. Ο ανακριτής συνοδευόταν από ένα συνταγματάρχη της ΚΥΠ κι έναν ανθυπασπιστή, που τοποθέτησαν μικρόφωνα στο αρχιφυλακείο, προκειμένου να παρακολουθήσουν τη συνομιλία μεταξύ Καλέντζη και του ιδιώτη Κώστα Πλεύρη (πρώην αρχηγός της '4ης Αυγούστου"). Ο Πλεύρης εισήλθε στη φυλακή ύστερα από εντολή του ανακριτή. Η συνομιλία Καλέντζη-Πλεύρη τελείωσε γύρω στις 3 μμ. Ο κ. Γυφτάκης μου είπε ότι για όλα αυτά υπήρχε έγκριση του Υπουργείου Δικαιοσύνης."

ΟΙ ΜΕΝ ΚΑΙ ΟΙ ΔΕ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΜΠΑΣ. Χαφιές της ΚΥΠ και προβοκάτορας στο Πολυτεχνείο όπου παρίστανε το γιατρό, όταν κλείστηκε στον Κορυδαλλό στη μεταπολίτευση αντιμετώπισε την έχθρα των πρώην αφεντικών του που φοβόντουσαν ότι θα τους παρακολουθεί τώρα αυτούς. Είχαν δίκιο. Οπως σημειώνει στο ημερολόγιό του ο τότε διευθυντής του Κορυδαλλού Ιωάννης Παπαθανασίου: "Ούτε ο ίδιος ο Πίμπας ήξερε τι ρόλο παίζει. Μου έλεγε ότι ήταν πράκτορας της CIA και ότι εργάσθηκε στην ΚΥΠ κατά το διάστημα της επταετίας. Αλλοτε μου έλεγε ότι ήταν πράγματι γιατρός και άλλοτε ότι τον έβαλαν να κάνει το γιατρό μέσα στο Πολυτεχνείο. Κι αυτοί που τον έστειλαν -υποστήριζε- ήταν αξιωματικοί της ΚΥΠ. Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την εισαγωγή του στον Κορυδαλλό στράφηκε εναντίον των άλλων κρατουμένων 'ειδικής κατηγορίας' (δηλ. των χουντικών) και τους έβριζε όποτε εύρισκε ευκαιρία. Στο τέλος μάλιστα μου ζήτησε να γίνει πληροφοριοδότης μου και να μου αναφέρει όσα συμβαίνουν στην Α' πτέρυγα. Αν τον μετέφερα, όπως ζητούσε, στις πτέρυγες των ποινικών υπήρχε περίπτωση να τον σκότωναν. Μερικοί μας είχαν προειδοποιήσει ότι πολλοί τον ανέμεναν! Τους είχε 'καρφώσει' στην περίοδο της δικτατορίας! Αποφάσισα να εισηγηθώ την μεταφορά του γιατί δεν μπορούσε να παραμείνει σε καμία από τις πτέρυγες."

ΤΑΞΙΤΖΗΔΕΣ. "Θάταν απλοϊκό να νομίζουμε ότι οι χαφιέδες είναι πάντα άνθρωποι που παρακολουθούν καταπόδι τα θύματά τους. Πολύ συχνά οι πράχτορες της αστυνομίας είναι μανάβηδες, γυρολόγοι, λούστροι, εφημεριδοπώλες, κτλ. Διαλέγουνε για τη για τη δουλειά τους τις πιό βολικές σκοπιές. Η τσαρική Οχράνα συνιστούσε στους χαφιέδες της να γίνουνται αμαξάδες ή ταχυδρομικοί διανομείς. Οι καιροί άλλαξαν κι ο αμαξάς θάχει παραχωρήσει τη θέση του στο σοφέρ και στον οδηγό της μοτοσικλέτας" (από το εγχειρίδιο του Μανουίλσκι "Ενάντια στην προβοκάτσια και το χαφιεδισμό", σ.40).

ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΙ. Είδος εν εκλείψει στις μέρες μας, τώρα που η πολιτική δεν συνεπαίρνει πλέον τα πλήθη και οι κομματικές ηγεσίες, βάζοντας νερό στο κρασί τους, είναι συνήθως υποχρεωμένες να ανέχονται τους γκρινιάρηδες και τους διαφωνούντες. Είδος που διέπρεψε απεναντίας στα χρυσά χρόνια της Μεταπολίτευσης - τότε που η διαγραφή από το κόμμα ισοδυναμούσε με πραγματική ποινή, με άμεση αντανάκλαση στον κοινωνικό και προσωπικό περίγυρο του εξοστρακισμένου. Αντίθετα απ' ό,τι θα περίμενε πάντως κανείς, η κρίση των κομματικών μηχανισμών δε λυπήθηκε ιδαίτερα τους χαφιέδες των εκάστοτε ηγεσιών. Το μεγαλύτερο μέρος τους βρίσκεται σήμερα κι αυτό εκτός κομμάτων - είτε γιατί έχασαν στον επόμενο γύρο των εσωκομματικών εκκαθαρίσεων, είτε γιατί προτίμησαν να διαπρέψουν σε άλλου είδους δραστηριότητες...

ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΡΠΗΣ. Αστυφύλακας της Γενικής Ασφάλειας, στάλθηκε με πολιτικά μαζί με άλλους συναδέλφους του να παρακολουθήσουν συζήτηση των αναρχικών στο Χημείο τον Ιανουάριο του 1982. Εντοπίστηκε απ' τους συγκεντρωμένους, φωτογραφήθηκε, αφοπλίστηκε και ξυλοκοπήθηκε άγρια. Σύμφωνα με το σχετικό (3608/83) βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών, "ο παθών [ήταν] εφοδιασμένος απ' την Υπηρεσία του και για λόγους υπηρεσιακούς με ψεύτικο δελτίο ταυτότητας υπό τα στοιχεία Δημητρόπουλος Αγγελος". Η επιμελημένη πλαστοπροσωπία δεν τον προστάτεψε τελικά...

ΑΛΕΞΗΣ ΚΟΥΓΙΑΣ. Πρώτος συνήγορος του Ντάνου Κρυστάλλη, ο γνωστός μεγαλοδικηγόρος δεν παρέλειψε να διατυπώσει το δικό του ερμηνευτικό σχήμα για τη διαδρομή του αρχιχαφιέ της περασμένης δεκαετίας: "Ο πελάτης μου εντάχθηκε στην ΚΝΕ, από την οποία όμως έφυγε γιατί ήταν μεγάλη οργάνωση και δεν θα είχε πολλές ευκαιρίες να αναδειχθεί. Πήγε στην ΕΔΑ στην οποία πήρε την θέση του γραμματέα. Κι αυτή η οργάνωση όμως του φάνηκε μεγάλη για να καταλήξει στους αριστεριστές. Γρήγορα όμως όλοι κατάλαβαν τι φελλός είναι και τον απομόνωσαν". Αυτή η τελευταία διατύπωση δεν άρεσε στον πελάτη, κι ο ευφραδής συνήγορος αποπέμφθηκε στη στιγμή.

ΜΑΊΜΟΥΔΕΣ. Τυπικό δείγμα της αναξιοπιστίας που διακρίνει τους ξεσκεπασμένους χαφιέδες, η προσπάθεια του Κρυστάλλη να δηλώσει εκ των υστέρων προστάτης της αριστεράς μέσα στους διωκτικούς μηχανισμούς δε βρήκε ανταπόκριση παρά μόνο στην ευφάνταστη 'Ακρόπολη'. Ο ισχυρισμός του λχ ότι η ΚΥΠ είχε χρησιμοποιήσει κλεμμένη γραφομηχανή του περιοδικού 'Σχολιαστής' για τη συγγραφή πλαστών 'τρομοκρατικών' προκηρύξεων μιάς υποτιθέμενης 'Αντιιμπεριαλιστικής Αντιαμερικανικής Πάλης' αποδείχθηκε ψευδέστατος: ήταν αρκετή μια απλή παράθεση κειμένων, για ν' αποδειχτεί ότι η επίμαχη γραφομηχανή δεν είχε την παραμικρή σχέση με την προκήρυξη - μαϊμού!

ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ ΠΑΡΡΕΝ. Σε κείμενο της ιδρύτριας της "Εφημερίδας των Κυριών" που δημοσιεύτηκε το 1914 με τίτλο "Φεμινίστριαι Οθωμανίδες" εντοπίσαμε μια πρώιμη χρήση της τουρκικής λέξης χαφιές (hafiye) στα ελληνικά: "Οι χανούμισσες", σημείωνε η Παρρέν, "έπαιξαν σπουδαίον ρόλον εις το πραξικόπημα της ανατροπής του Χαμίτ και της ανακηρύξεως του καλοκαγάθου Ρεσάτ ή Μεχμέτ. Οι συνωμόται συνεννοούντο διά μέσου των γυναικών των, τας οποίας δεν υπωπτεύοντο οι 'χαφιέδες', ένα είδος κατασκόπων, που ανθεί πολυάριθμον πάντοτε παρά τον Βόσπορον και εκτείνει τους πλοκάμους του εις το Παρίσι, όπου προεκάλεσε την απόπειραν κατά του Σερίφ". ("Εφημερίς των Κυριών", Β/28, τ.1048, 1914, σ. 2517).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Aλέξανδρου Δάγκα "Ο χαφιές" (Αθήνα 1995, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Εξαιρετική ανάλυση της πολιτικής καταστολής των πρώτων μεσοπολεμικών χρόνων, με λεπτομερή αποδελτίωση δημοσιευμένων αλλά και πρωτότυπων πηγών. Μεγάλο μέρος του βιβλίου αποτελείται από τις 73 εκθέσεις του Σωτηρίου Ιωαννίδη, χαφιέ της Ασφάλειας στην κομματική οιργάνωση Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ το 1927 με το ψευδώνυμο 'Ερημίας'.

Βίκτωρ Σέρζ "Τι πρέπει να ξέρει κάθε επαναστάτης" (Αθήνα 1982, εκδ. Θεωρία). Συνοπτική παρουσίαση των δραστηριοτήτων της τσαρικής Οχράνα, με βάση τα αρχεία της που έπεσαν στα χέρια των μπολσεβίκων, και βασικές οδηγίες προς ναυτιλομένους από ένα στέλεχος του ρωσικού κομμουνιστικού κινήματος.

Γιοχάνες Μπύχνερ "Ενάντια στην προβοκάτσια και το χαφιεδισμό" (Αθήνα χχ, εκδ. Γνώσεις). Εγχειρίδιο αντιμετώπισης των κατασταλτικών μηχανισμών, έντονα σημαδεμένο από τη σταλινική ορθοδοξία (πρωτοεκδόθηκε από την "Κομμουνιστική Επιθεώρηση" το 1933). Πίσω απ' το ψευδώνυμο του συγγραφέα κρύβεται ο Ντ.Ζ.Μανουίλσκι, καθοδηγητικό στέλεχος της Τρίτης Διεθνούς.

Ν. Αρχιμανδρίτου "Κατάσκοποι & προδότες" ( Αθήναι 1939). Η βίβλος της καταστολής των αντιφρονούντων από το μεταξικό κράτος. Παρά την εμμονή του τίτλου στις εξωτερικές απειλές, κύρια μέριμνα του αστυνομικού-δικηγόρου συγγραφέα είναι, φυσικά, ο εσωτερικός εχθρός.

"Κομματική επαγρύπνηση. Οργάνωση - περιεχόμενο" ( Αθήνα χχ, εκδ. Μνήμη). Φωτοτυπική επανέκδοση από την ΚΟΜΕΠ του 1946-47. Κείμενα του γραμματέα της ΚΟΑ, Βασίλη Μπαρτζώτα, για την προστασία των κομματικών οργανώσεων από τα χτυπήματα του κράτους. Οχι και τόσο αποτελεσματικά, όπως απέδειξε τελικά η ιστορία...

ΔΕΙΤΕ

Reservoir dogs του Κουεντίν Ταραντίνο (1991). Μιά ληστεία τράπεζας καταλήγει σε φιάσκο και οι επιζήσαντες της συμμορίας επιδίδονται στην αναζήτηση του χαφιέ ανάμεσά τους - ο οποίος είναι, όντως, μυστικός αστυνομικός. 

Ο χαφιές ( Le doulos) του Ζαν-Πιερ Μελβίλ (1962). Ενας επαγγελματίας καταδότης ( Ζαν-Πολ Μπελμοντό) ταλαντεύεται ανάμεσα στον αστυνόμο προϊστάμενό του και το διαρρήκτη φίλο του. Αμείλικτη αποτύπωση του παρισινού υπόκοσμου και της διαπλοκής του με τους υπηρέτες του νόμου.

Συμβόλαιο με το θάνατο ( The hit) του Στίβεν Φρίαρς (1984). Ο καταδότης μιάς ομάδας του IRA, φυγάδας πλέον στις ακτές της Ισπανίας, αντιμετωπίζει την εκδίκηση των πρώην συντρόφων του.

(Ελευθεροτυπία, 23/6/1996)