Δημοσκόπηση για τη δίκη της 17Ν

17Ν: Ούτε οι μισοί Ελληνες δεν έχουν πειστεί ότι τα εγκλήματα ήταν ποινικά

Προβληματισμένη εμφανίζεται η κοινή γνώμη απέναντι στη δίκη της 17Ν που ολοκληρώνεται σε λίγες μέρες στον Κορυδαλλό. Πανελλαδική δημοσκόπηση της VPRC που διεξήχθη με ατομικές συνεντεύξεις από 10 έως 24 Σεπτεμβρίου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αποδεικνύεται ότι η δίκη που χαρακτηρίστηκε «μητέρα των δικών » ή «δίκη του αιώνα» δεν έχει πείσει όλους τους πολίτες για την ορθότητα των διαδικασιών που ακολουθούνται. Το συμπέρασμα είναι σοβαρό, διότι ανατρέπει τις βεβαιότητες της πανεθνικής αντιτρομοκρατικής εκστρατείας του καλοκαιριού του 2002, μολονότι το 78% θεωρεί τους κατηγορουμένους συλλήβδην ένοχους.

**Ούτε οι μισοί Ελληνες δεν έχουν πειστεί ότι τα εγκλήματα της 17Ν ήταν ποινικά και όχι πολιτικά. Πρόκειται για το κεντρικό νομικό και πολιτικό ζήτημα που έχει τεθεί από την πρώτη στιγμή και καθόρισε το είδος του δικαστηρίου, αλλά και το περιεχόμενο της ακροαματικής διαδικασίας.

**Το ποσοστό όσων θεωρούν δίκαιη τη δίκη του Κορυδαλλού μόλις ξεπερνά το 50%. Και αυτό ανεξάρτητα από το γεγονός ότι οι πολίτες θεωρούν σε πολύ μεγάλο ποσοστό (78%) ενόχους τους κατηγορουμένους.

**Λιγότεροι από τους μισούς, το 44%, θεωρούν τον Αλέξανδρο Γιωτόπουλο αρχηγό της 17Ν. Η πλειοψηφία δηλαδή δείχνει προβληματισμένη ως προς τη βασική κατηγορία της «ηθικής αυτουργίας» που του αποδίδεται από το κατηγορητήριο.

**Σε συντριπτική πλειοψηφία οι πολίτες είναι δυσαρεστημένοι από την κάλυψη της δίκης στα μέσα ενημέρωσης. Αλλος ένας κόλαφος για όσους επέμεναν -ακόμα και με την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου- να απομονώσουν τη δίκη του Κορυδαλλού από τη «βέβηλη» παρουσία της τηλεοπτικής κάμερας.

**Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις απόψεις της νεολαίας. Στις μικρές ηλικίες παρουσιάζονται τα μεγαλύτερα ποσοστά αντίθεσης στον τρόπο διεξαγωγής και κάλυψης της δίκης. Αν όλη η εκστρατεία κατά της τρομοκρατίας είχε και έναν «παιδευτικό» χαρακτήρα, οι σχεδιαστές της πρέπει να προβληματιστούν σοβαρά.

Αναλυτικότερα τα ευρήματα της δημοσκόπησης με βάση τα ερωτήματα που διατυπώθηκαν έχουν ως εξής:

Ενδιαφέρον για τη δίκη

Σχετικά μικρό εμφανίζεται το ποσοστό όσων ενδιαφέρονται για την πορεία της δίκης. Πολύ ή αρκετά ενδιαφέρεται το 31,7%, ενώ λίγο ή καθόλου το 65%. Οπως θα διαπιστώσουμε όμως παρακάτω, το χαμηλό ενδιαφέρον σχετίζεται με την απογοήτευση από την κάλυψη της δίκης στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και με την αντίθεση στα προαπαιτούμενα της δίκης. Το ποσοστό ενδιαφέροντος παραμένει σταθερό από τις αρχές Ιουνίου, αν το συγκρίνουμε με αντίστοιχη έρευνα της Alco για το περιοδικό Press. Σχεδόν η ίδια αναλογία ενδιαφέροντος κατανέμεται μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά το αξιοπρόσεκτο στοιχείο που προκύπτει είναι ότι υπερτερούν με ποσοστό 15,6% οι ηλικιωμένοι άνω των 65 χρόνων, σε αντίθεση με τους νέους που καταλαμβάνουν ένα ποσοστό 3,8% (18-24 ετών ) και 4,6% (25-34 ετών) του συνολικού ποσοστού όσων ενδιαφέρονται αρκετά ή πολύ για τη δίκη.

Σε σχέση τώρα με το επίπεδο εκπαίδευσης, παρατηρούμε ότι μεγαλύτερο είναι το ποσοστό ενδιαφέροντος για όσους έχουν ανώτερη εκπαίδευση (14,9%), μικρότερο για όσους έχουν κατώτερη εκπαίδευση (10,2%) και αρκετά μικρότερο (μόλις 6,8%) για όσους έχουν μέση εκπαίδευση. Λίγο αυξάνεται το ενδιαφέρον στις αγροτικές περιοχές και σταθερά περισσότεροι από εκείνους που ενδιαφέρονται είναι οι συνταξιούχοι.

Το ποσοστό των αριστερών και των κεντροαριστερών που ενδιαφέρονται πολύ είναι αρκετά μεγαλύτερο (26,1%) από το ποσοστό των δεξιών και των κεντροδεξιών (16,7%). Οι «καθαροί» δεξιοί ενδιαφέρονται ελαφρώς περισσότερο από τους κεντροδεξιούς.

Το ερώτημα σε ψηφοφόρους του κάθε κόμματος μας αποκαλύπτει ότι ενώ το ενδιαφέρον στα δύο μεγάλα κόμματα διαφέρει μόλις κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες, το ποσοστό ενδιαφέροντος των ψηφοφόρων του ΚΚΕ είναι με διαφορά το μεγαλύτερο (45,5%). Αρκετά μεγαλύτερο από το μέσο όρο είναι και το ποσοστό των ψηφοφόρων του ΔΗΚΚΙ (38,5%), αλλά όχι και του Συνασπισμού που συγκεντρώνει ένα ποσοστό 29,6% όσων ενδιαφέρονται και ένα 66,7% όσων δεν ενδιαφέρονται.

Πολιτικά ή ποινικά εγκλήματα

Το 46,5% κρίνει ότι είναι μάλλον ποινικά τα εγκλήματα της 17Ν, ενώ το 33,3% αποφαίνεται ότι είναι μάλλον πολιτικά. Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των πολιτών δεν έχει πειστεί για τον μη πολιτικό χαρακτήρα των ενεργειών της 17Ν εφόσον και ένα άλλο αξιοσημείωτο ποσοστό (20,2%) αμφιταλαντεύεται, χωρίς να δηλώνει με σχετική βεβαιότητα ότι δεν είναι πολιτικά τα εγκλήματα.

Οι άνδρες σε μεγαλύτερο βαθμό δείχνουν να έχουν πειστεί για τον πολιτικό χαρακτήρα των εγκλημάτων (30,1% μάλλον πολιτικά, 51,7% μάλλον ποινικά), ενώ οι γυναίκες διχάζονται μεταξύ των δύο επιλογών (36,1% και 41,9% αντίστοιχα).

Το δεύτερο πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι νέοι μεταξύ 18 και 24 ετών θεωρούν περίπου σε ίσα ποσοστά τα εγκλήματα ποινικά και πολιτικά (45,6% και 44,9). Με μικρή διαφορά προηγείται ο ποινικός χαρακτήρας στις αμέσως επόμενες ηλικίες μεταξύ 25 και 34 ετών. Αντίθετα, οι μεγάλες ηλικίες και κυρίως από 65 ετών και άνω σαφώς τείνουν στον ποινικό χαρακτήρα των εγκλημάτων κατά ένα 47,8%, παρ' όλο που στο πρώτο ερώτημα ήταν αυτές οι ηλικίες που κύρια ενδιαφέρονται για την εξέλιξη της δίκης.

Διαπιστώνουμε, δηλαδή, ότι το χαμηλό ενδιαφέρον για την πορεία της δίκης συναρτάται με την άποψη των ερωτώμενων ότι τα αδικήματα της 17Ν είναι πολιτικά, κάτι που έχει κριθεί ήδη τις πρώτες μέρες.

Βλέπουμε ακόμα ότι όσο περισσότερο ανεβαίνουμε την κλίμακα της μόρφωσης τόσο οι ερωτώμενοι τείνουν να πιστεύουν στον ποινικό χαρακτήρα των εγκλημάτων. Το ίδιο περίπου ισχύει και για τα αστικά και ημιαστικά κέντρα σε σχέση με τα αγροτικά, όπου μόνο 5,7% είναι η διαφορά μεταξύ πολιτικών και ποινικών εγκλημάτων.

Αν έρθουμε τώρα στην πολιτική τοποθέτηση των ερωτώμενων, θα δούμε ότι οι αριστεροί σε ποσοστό 52,7% θεωρούν ότι τα εγκλήματα είναι πολιτικά, ενώ μόνο το 30,8% των κεντρώων και των κεντροδεξιών έχει την ίδια άποψη. Αντίθετα, οι «καθαροί» δεξιοί θεωρούν σε ποσοστό 38,4% ότι τα εγκλήματα είναι πολιτικά κι εδώ ίσως πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι πολλά θύματα της 17Ν ανήκαν σε αυτό τον πολιτικό χώρο.

Παρατηρώντας τα ποσοστά στους ψηφοφόρους των κομμάτων βλέπουμε τις μεγαλύτερες διαφορές υπέρ των ποινικών εγκλημάτων στα δύο μεγάλα κόμματα, ενώ οι διαφορές αυτές μειώνονται στα κόμματα της Αριστεράς για να ανατραπούν εντελώς στους ψηφοφόρους του ΔΗΚΚΙ που σε ποσοστό 46,2% πιστεύουν ότι είναι πολιτικά τα εγκλήματα και 23,1% ότι είναι ποινικά.

Κρίσεις για τη δίκη

Φτάνουμε τώρα στο κρίσιμο ερώτημα αν θεωρείται δίκαιη η δίκη του Κορυδαλλού. Ενα σοβαρό ποσοστό 22,9% δεν φαίνεται να εμπιστεύεται τη διαδικασία της δίκης και το 21,6% που δεν απαντάει, τουλάχιστον αμφιταλαντεύεται. Το 55,5% όμως θεωρεί δίκαιη τη δίκη και στο σημείο αυτό αξίζει να προβληματιστεί κανείς για τα αποτελέσματα της μη κάλυψης από την τηλεόραση.

Για όσους πιστεύουν ότι είναι μια δίκαιη δίκη, τα ποσοστά κατανέμονται ομοιόμορφα σε όλες τις ηλικίες, ενώ από όσους απαντούν ότι πρόκειται για μια μάλλον μη δίκαιη δίκη οι νεότεροι φτάνουν το 30,4% (από 18-34 ετών) και οι μεγαλύτεροι το 17,7% (65 και άνω).

Οι περισσότερες αμφιβολίες για τη δίκαιη δίκη προβάλλονται από άτομα μέσης εκπαίδευσης, ενώ δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.

Οι κεντρώοι και κεντροδεξιοί εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά, 62,4% και 61,2% αντίστοιχα, μεταξύ αυτών που θεωρούν δίκαιη τη δίκη, ενώ αντίθετα οι «καθαροί» αριστεροί και οι «καθαροί» δεξιοί ανάμεσα σε όσους θεωρούν μη δίκαιη τη δίκη διεκδικούν τα μεγαλύτερα ποσοστά, 38,2% και 35,6 % αντίστοιχα.

Το υψηλό ποσοστό των δεξιών που θεωρούν μη δίκαιη τη δίκη πρέπει ασφαλώς να σχετίζεται με την εντύπωση που καλλιεργείται στον πολιτικό αυτό χώρο ότι υπάρχει κάποια συγκάλυψη, με γνώση αν όχι συνενοχή της κυβέρνησης.

Μεταξύ των ψηφοφόρων των κομμάτων βλέπουμε πάλι στο ΔΗΚΚΙ να ισοψηφούν οι δύο απόψεις, και τα κόμματα της Αριστεράς να ακολουθούν με σχετικά υψηλά ποσοστά αμφιβολιών για δίκαιη δίκη, ενώ το ποσοστό αυτό συρρικνώνεται ανάμεσα στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, που κατά συντριπτικό ποσοστό (65,1%) υποστηρίζουν ότι η δίκη είναι δίκαιη. Αλλά ακόμα και μεταξύ των ψηφοφόρων του κυβερνώντος κόμματος υπάρχει ένα 16,9% που θεωρεί ότι η δίκη δεν είναι δίκαιη.

Απογοήτευση από τα ΜΜΕ

Για τα ΜΜΕ τα πράγματα είναι αρκετά ξεκάθαρα, δεδομένου ότι μόλις το 25,6% δηλώνει αρκετά ικανοποιημένο και μόλις το 2,8% πολύ ικανοποιημένο. Αντίθετα, το 58,3% δηλώνει λίγο ή καθόλου ικανοποιημένο, με περίπου ίση κατανομή ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες.

Ομοιόμορφα κατανέμεται και το ποσοστό των δυσαρεστημένων στις ηλικιακές κατηγορίες, με μικρό προβάδισμα στους νέους. Στους ευχαριστημένους, αντίθετα, προηγούνται οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών. Το ποσοστό δυσαρεστημένων και ευχαριστημένων δεν αλλάζει σημαντικά στα διάφορα επίπεδα εκπαίδευσης και την αστική ή αγροτική προέλευση των ερωτωμένων.

Οι αριστεροί σε ποσοστό 70,9% είναι δυσαρεστημένοι από την κάλυψη της δίκης, ενώ οι δεξιοί σε ποσοστό 67,8%. Εδώ πάλι εμφανίζεται το Κέντρο να είναι δυσαρεστημένο σε ποσοστό 52,1%, δηλαδή το μικρότερο. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τους ικανοποιημένους. Το ποσοστό των κεντρώων είναι το μεγαλύτερο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι σε όλα τα κόμματα τα ποσοστά των δυσαρεστημένων με την κάλυψη είναι εμφανώς μεγάλα, με μεγαλύτερα αυτά της Ν.Δ. και του ΚΚΕ. Το ποσοστό ικανοποιημένων στο ΔΗΚΚΙ είναι απολύτως μηδενικό.

Αθώοι ή ένοχοι

Ενα πολύ μεγάλο ποσοστό της τάξης του 78% πιστεύει ότι οι κατηγορούμενοι είναι ένοχοι. Εχει ωστόσο ενδιαφέρον να σημειώσουμε το 19,7%, που κυμαίνεται ανάμεσα στην αμφιβολία και στην επιλογή της μη απάντησης.

Μόλις ένα 2,3% δηλώνει ότι οι κατηγορούμενοι είναι αθώοι. Φυσικά, ούτως ή άλλως όταν πρόκειται για 19 διαφορετικά άτομα είναι δύσκολες τόσο οι συνολικές απαντήσεις όσο και τα συνολικά συμπεράσματα.

Η έρευνα, βέβαια, δεν θα μπορούσε να προχωρήσει σε ερωτήσεις για την ατομική ευθύνη κάθε κατηγορουμένου.

Στο ποσοστό της ενοχής η κατανομή κατά ηλικία και φύλο είναι περίπου ίδια και μόνο σε όσους θεωρούν αθώους τους κατηγορούμενους προηγούνται κατά πολύ οι νεότεροι. Στα άτομα μέσης εκπαίδευσης προηγείται το ποσοστό όσων πιστεύουν ότι είναι ένοχοι αλλά και το ποσοστό όσων τους θεωρούν αθώους.

Το μεγαλύτερο ποσοστό όσων πιστεύουν στην αθωότητα βρίσκεται στην Αριστερά (7,3%), αντίθετα το ποσοστό αυτό είναι απολύτως μηδενικό στη Δεξιά.

Στους ψηφοφόρους των κομμάτων, μηδενικό ποσοστό αθωότητας δίνουν το ΚΚΕ και το ΔΗΚΚΙ (ανεξάρτητα από τα υψηλά ποσοστά τους περί μη δίκαιης δίκης), ενώ ένα 3,7% του Συνασπισμού πιστεύει ότι είναι αθώοι.

Είναι αρχηγός ο Γιωτόπουλος;

Αρκετά απρόβλεπτη εμφανίζεται η αντίδραση των πολιτών στο τελευταίο αυτό ερώτημα της έρευνας. Το αποτέλεσμα βέβαια μπορεί να συναρτηθεί και με τα υψηλά ποσοστά περί μη δίκαιης δίκης και ίσως και με την ελλιπή κάλυψη. Γεγονός είναι ότι μόνο το 44% των πολιτών θεωρεί αρχηγό της 17Ν τον Γιωτόπουλο, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό (17,9%) δεν τον θεωρεί αρχηγό και ένα 36,5% αρνείται να απαντήσει στο καίριο ερώτημα της δίκης.

Μια κατηγορία απρόβλεπτων απαντήσεων έφτασε το 1,6% και περιείχε τις αυθόρμητες απαντήσεις όσων πιστεύουν ότι η 17Ν δεν είχε αρχηγό. Οι άνδρες έχουν πειστεί λιγότερο για την αρχηγία Γιωτόπουλου, ενώ η κατανομή σε ηλικιακές κατηγορίες είναι ομοιόμορφη σε όσους πιστεύουν ότι είναι αρχηγός.

Αντίθετα, μεταξύ όσων πιστεύουν ότι δεν είναι αρχηγός εμφανίζεται σοβαρή απόκλιση κατά ηλικιακή κατηγορία. Ενώ στους νέους μεταξύ 18 και 24 ετών το ποσοστό φτάνει το 25,3% και στους νέους μεταξύ 25 και 34 στο 24%, αντιθέτως στους ηλικιωμένους (άνω των 65) το ποσοστό πέφτει στο 5,4%. Αν ληφθεί υπόψη η μόρφωση των ερωτωμένων, παρατηρούμε ότι στη μέση εκπαίδευση είναι πιο μοιρασμένα τα ποσοστά.

Οσον αφορά την πολιτική τοποθέτηση, οι αριστεροί και κεντροαριστεροί δεν έχουν πειστεί για την αρχηγία Γιωτόπουλου σε σαφώς μεγαλύτερα ποσοστά (27,3% και 21,9% αντίστοιχα) από τους δεξιούς και κεντροδεξιούς (17,5% και 19,1%). Τέλος, πολύ εντυπωσιακό είναι το ποσοστό των ψηφοφόρων του ΔΗΚΚΙ που δεν τον θεωρούν αρχηγό (53,8%), ενώ και οι ψηφοφόροι του Συνασπισμού που δεν έχουν πειστεί για την αρχηγία ξεπερνούν όσους έχουν πειστεί (37% έναντι 33,3%).

Οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ, της Ν.Δ. και του ΚΚΕ σε μεγαλύτερα ποσοστά πιστεύουν ότι ο Γιωτόπουλος είναι πράγματι αρχηγός της 17Ν. Περισσότερο πεισμένοι εμφανίζονται οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ (49,5% έναντι 13,7%).

ΑΥΡΙΟ: Συνεχίζεται η έρευνα, με νέα στοιχεία για την τοποθέτηση των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων και ανάλυση των συμπερασμάτων.

ΣΧΟΛΙΟ

Η ταυτότητα της έρευνας

Η έρευνα διεξήχθη από το Ινστιτούτο V-PRC, μέλος του ΣΕΔΕΑ, της ESOMAR και της WAPOR.

Πρόκειται για ποσοτική έρευνα με ατομικές συνεντεύξεις, πρόσωπο με πρόσωπο, στα νοικοκυριά των ερωτωμένων και χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και κάλπης. Η έρευνα αφορά το γενικό πληθυσμό της χώρας από 18 ετών και άνω, χωρίς τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.

Το μέγεθος του δείγματος που σχεδιάστηκε ανέρχεται σε 1.262 άτομα και το πραγματοποιηθέν φτάνει τα 1.193 άτομα. Η έρευνα πεδίου πραγματοποιήθηκε στο χρονικό διάστημα 10-24 Σεπτεμβρίου 2003. Για την πραγματοποίησή της εργάστηκαν 58 ερευνητές και 10 επόπτες.